Albert Vataj

Zigmund Frojd vdiq më 23 shtator të 1939, në Londër. Vdekja e tij erdhi në moshën 83-vjeçare nga një dozë vdekjeprurëse morfine. Idetë e tij radikale mbi mendjen e njeriut transformuan psikologjinë dhe mbeten kontradiktore edhe në ditët e sotme. Me rastin e 75-vjetorit të vdekjes së tij, mësoni 10 fakte interesante mbi jetën e babait të psikologjisë moderne. 1.Vdekja e tij mund të quhet një vrasje e shtyrë prej vetë atij Në verën e 1939, Frojdi ishte i dobët dhe vuante nga dhimbje të forta të kancerit të gojës. Me 21 shtator të 1939, ai preku dorën e mjekut dhe mikut të tij, Max Schur dhe i kujtoi premtimin e bërë më herët që të mos e torturonte pa qenë nevoja. Ai tha: “Tashmë do të kem vetëm torturë dhe nuk ka asnjë kuptim”. Pasi mori lejen e vajzës së Frojdit, Anës, mjeku i injektoi tre doza të larta morfine. Pas kësaj, ai ra në koma dhe nuk u zgjua më kurrë. 2.Ai pinte duhan vazhdimisht gjë që çoi në 30 operacione kanceri Ai u bë i varur nga pir

Nga Albert Vataj Migjeni ishte dhe mbeti britma kushtruese që gjëmon në të tashmen e të gjitha kohrave. Anipse ka kalue ma shumë se nji shekull prej kur shkrepi ndër qiejt e mrrylun të atëhershmes, zani që plazmoi në eter si një kushtrim ngjethës kumbon tash e përgjithmonë, kur prej qiellit asht arratis e kaltra e venin e saj e ka xan e bruzta, e thella errësinë e gërmushjes së lëngimit.   Jo të gjithë   munden me mbet “përdhunshëm”, siç ka mujt me met vetëm ai, në gjinin e visareve, e me u përkund në përjetësi, si jeta prej nga ne marrim mëkimin e kungimit, nervin e vetëtimës, turrin e stuhisë, thellësinë e të pambarimtes, e bekimin e Zotit, atij etern e atij tokësor. Kurrkush tjetër nuk ka mujt me mbetun në letërsinë shqipe i fuqishëm, vërshues, kushtrues e panikndjellës si Migjeni, si vargu i tij, e shkulmi I tij I zashëm I brendisë. Megjithë se regjimet nuk reshtën së anatemuari kryeveprën e tij, zanin buçitës të revoltës së tij, ai asht si atmot e tash, po kaq i magj

Nga Albert Vataj Ajo erdhi për të qenë shëmbëllimi i njimendtë i dashurisë së Zotit për njeriun. Dëshmoi me jetën dhe veprën e saj mirëbërëse se gjithçka është e mundur në besim. Udhëhoqi vullnetet e dlira dhe forcën e arsyes për të ndërtuar altarin e së mundshmes qiellore dhe bërjen e vullnetit të Hyut si në qiell ashtu edhe në tokë. Udha e saj e gjatë dhe e mundimshme është shembulli më domethënës i forcës që gjallon prej mirësisë dhe dhemshurisë, mëshirës dhe besimit. Sot 105 vite më parë, më 26 gusht 1910, lindi në Shkup të Shqipërisë, asokohe nën pushtimin otoman, Anjezë Gonxhe Bojaxhiu, e njohur si Nënë Tereza, humanistja shpresëdhënëse ndaj të varfërve, të sëmurëve, të pamundurve, shembulli më i hyjshëm i trajtueses së dhimbjes me dashuri. Një ditë pas lindjes u pagëzua në kishën e Zemrës së Krishtit nga famulltari i asokohshëm Dom Zef Ramaj, ditë të cilën ajo e llogariste si datëlindjen e saj. Gonxhja ishte fëmija i tretë i Kolë Bojaxhiut me origjinë nga Mirdita

* Në atë kohë ishte në Vjenë një muzikant i dëgjuar, abati Genilik, që populli e pëlqeu dhe ishte entuziast për pianon e tij aq të pastër, aq të shndritshme dhe aq të bukur. Një herë në shtëpinë e një miku, tha se atë mbrëmje do të shkonte të luante në piano në publik dhe do të maste forcat me një pianist të ri të panjohur. Duke dalë, i sigurt si gjithnjë, thirri: -E, po nuk bëjmë salsiçe! Të nesërmen miku e pyeti se si shkoi mbrëmja muzikore. - Aha, - thirri i ligështuar abati, - do ta kujtoj deri në varr, ai djalosh ka djallin me vete. Nuk kam dëgjuar kurrë një interpretim të tillë. Improvizioi ashtu si di të bëjë vetëm Mozarti. Nxirrte nga pianofortja efekte, që ne nuk i kemi ëndërruar kurrë. Miku u bë shumë kurioz dhë pyeti se si quhej ky pianist i ri. - Është një i ri me trup të shkurtër, i shëmtuar, i zi, me një fytyrë kryeneçe. Quhet Bethoven.

* Kur Bajroni ishte fëmijë jetonte në kështjellën e xhaxhait të tij plak. Atij i kishte hipur në kokë që të mos i jepte asgjë trashëgimtarëve. Për këtë kishte vrarë shtatëqind drerë në parkun e tij, kishte prerë pyllin e tij të madh, por nuk ishte mjaftuar me kaq. Xhaxhai bënte lloj-lloj marrëzirash. Ngrihej natën dhe hapte portat e kanaleve të ujit, që të dëfrehej në mëngjes duke parë përmbytjen e gjithë fushës dhe shkatërrimin e kulturave bujqësore. Në një liqen të vogël që ndodhej në pronat e tij, kishte ndërtuar një mur me gurë dhe një flotë të vogël me barka. Kalonte ditë të tëra duke u dëfryer me bombardimet që i bënte flotës, e cila komandohej prej shërbëtorit të tij. Herë të tjera organizonte garat e bulktheve dhe ngacmonte me gjemba ata që nuk ecnin shpejt. Ky xhaxha i marrë ishte titulluar i Par dhe vetëm pas vdekjes së tij Xhorxhi u bë Lord. Kur Xhaxhai plak vdiq, Xhorxhin e vogël e njoftoi mësuesi i shkollës dhe i shpjegoi se tashmë ishte lord. Pastaj u dha një pritje

Balzaku po ankohej një mbrëmje bashkëbisedimi me miq, për mjeshtërinë e shkrimtarit, që, sipas tij, nuk shpërblehej mirë dhe nuk jepte kënaqësinë e nevojshme. - Po lavdinë, - tha një ndër bashkëbiseduesit, - lavdinë nuk e përmendët fare. - Lavdia? - u përgjigj Balzaku, - ta dini si katandiset lavdia e një letrari dhe filloi të rrëfente: Një herë kur ndodhesha në Rusi, nisi të rrefente shkrimtari madh, isha i ftuar në një sallon. Në çastin e hyrjes një zonjë po shërbente çajin dhe kishte në dorë një tabaka me filxhanë. Porsa shërbëtori përmendi emrin tim, zonja thirri: “Zoti Balzak” dhe lëshoi për tokë tabakanë me gjithë filxhanët, nga emocioni. * Balzaku punonte intensivisht. Mesatarisht ai shkruante, rishkruante, korrigjonte më shumë se se dhjetë orë në ditë. Një herë shkon për ta takuar Rosini, i cili duke e njohur mirë jetën që bënte romancieri i shquar francez, i tha mjeshtrit: - Si mund t’i qëndroni kësaj lloj jete, duke punuar kësisoj për vite të tëra. Edhe