Oazet e lirisë së Alush Shimës në komunizëm

Piktori 1 milion dollarësh rikthehet me ekspozitën “Territore të vogla lirie”, që rrok punën e artistit nga alush shima alush shima1 alush shimaaaavitet 1968-1973, me rastin e 70-vjetorit të lindjes

Në vitin 1967 piktori Alush Shima realizon tablonë me titull “Mbreti Skënderbe”, për ta paraqitur në ekspozitën kombëtare të 500-vjetorit të përkujtimit të vdekjes së heroit kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. Vepra e tij refuzohet nga komisioni organizator i ekspozitës. Tabloja “Mbreti Skënderbe” ishte një tablo e veçantë për kanonet e artit të realizmit socialist, pasi Shima për herë të parë e çmitizoi figurën e këtij heroi, duke e paraqitur si hero-njeri-princ me veshjen e kohës (shek. XV), i pikturuar në moment meditimi, i ulur në fronin mbretëror. Është ky një moment shumë i rëndësishëm në karrierën e artistit, një moment që jo rrallë herë merret si një pikënisje për piktorin Alush Shima në shumë shkrime e studime rreth tij. Kjo është dhe pikënisja e ekspozitës që do të çelet nesër në Galerinë Kombëtare të Arteve me rastin e 70-vjetorit të lindjes së piktorit, titulluar “Territore të vogla lirie”, që rrok punën e artistit nga vitet 1968-1973. Kjo ekspozitë është realizuar në bashkëpunim me dy kuratorët dhe kritikët italianë, profesorët Vanja Strukelj dhe Arturo Calzona, të cilët janë përqendruar në vitet e hershme të punës së piktorit, sepse këto vite janë të një rëndësie të dyfishtë. Së pari, në ato vite  kultura shqiptare kaloi nëpër një periudhë të shkurtër lirie për të eksperimentuar dhe së dyti, janë vitet e formimit artistik të Shimës. Ekspozita do të sjellë punë në të cilat ndihet influenca dhe dialogu i artistit me pikturën moderniste perëndimore dhe me autorët kryesorë të saj. “Sipas kritikëve Strukelj e Calzona, të cilët fillimisht marrin në shqyrtim formimin e shëndoshë akademik të artistit, Shima e ndërton identitetin e tij në përballje me mjeshtrit e mëdhenj të artit të së shkuarës dhe sidomos në një marrëdhënie të ngushtë me pikturën e Braque-ut dhe të Mattisse-it, vepra e të cilëve bëhet për piktorin shqiptar një terren për t’u eksploruar. Piktura e Alush Shimës është një sintezë e botëkuptimit modernist me botën e tij individuale dhe familjare. I ekspozuar fare pak gjatë viteve të regjimit socialist, Shima punoi në fshehtësi, duke e zhvilluar veprën e tij larg syve të të tjerëve. Veprat në këtë ekspozitë janë të rëndësishme pasi vijnë për herë të parë para publikut, duke treguar një mikrobotë të fshehur e shumë interesante që ka ekzistuar brenda botës së ngurtë kulturore të Shqipërisë socialiste.”- shkruhet në prezantimin e kësaj ekspozite. Prej vitesh piktori bënte një jetë të tërhequr, larg vëmendjes mediatike, por dhe ekspozitave, për t’u rikthyer në Galerinë Kombëtare, që jo rastësisht drejtohet nga pasardhësi i tij Ruben Shima. Disa vite më parë Alush Shima iu prezantua publikut shqiptar me të parën monografi shkruar për veprën e tij, pjesën më të madhe të së cilës e krijoi fshehtas në mes të viteve 1965-1990. Mbi 500 piktura, nga rreth 5 mijë sa janë prodhuar në atë kohë, janë pjesë e monografisë për veprën e tij, të cilën artisti 70-vjeçar e ka shkruar vetë. Alush Shima është piktori i parë që hapi ekspozitë personale në zgrip të komunizmit, në vitin 1989 me 230 vepra të ekspozuara, që mbetet dhe sot ekspozita më e madhe e çelur ndonjëherë (përsa i përket veprave të prezantuara) nga një piktor shqiptar. Në monografinë e tij piktori është shprehur: “Është një periudhë të cilën unë e kam jetuar në një diktaturë ndër më të tmerrshmet që ka ekzistuar në botë, e cila vazhdoi për 46 vjet. Libri flet për krijimtarinë time nga viti 1965-1990. Janë përjetimet e mia direkte të marra nga natyra.” Por Shima ka hyrë në historinë e pikturës shqiptare dhe si piktori i shitur më shtrenjtë në Perëndim. Një nga natyrat e qeta të piktorit Shima, me titull “Lulet e shpresës”, 1984, vaj mbi kanavacë, e shitur në vitin 1994 nga piktori me çmimin 17 000 USD, në ankandin e veprave të artit në ShBA, u rishit me çmimin 1 000 000 USD.

Mapo