Guximi intelektual në kohën e utopisë reale

Libri më i ri “Utopia reale” i publicistit dhe sociologut Ibrahim Berisha, është ndër librat më interesantë i botuar kohëve të fundit, për faktin se autori në objektiv të përmbajtjes së tij sjell retrospektivën e dekadës së rëndë të okupimit serb në Kosovë dhe atë na e risjell suksesshëm në realitetin e sotëm. Togfjalëshi utopi reale, edhe si realitet, edhe si paradoks, çuditërisht gjason me të sotmin.

Në këtë libër, Ibrahim Berisha na i fakton të gjitha sfidat dhe realitetet e skenës politike në Kosovën e viteve 1989-1999, kur shqiptarët për herë të parë me zërin e tyre autentik dhe institucional “tradhtuan” Lindjen dhe u orientuan kah Perëndimi, por që në rrugëtimin e tyre për të ndërtuar një shtet të lirë e demokratik dolën në pah sfida e paradokse nga më të ndryshmet dhe nga më intrigueset.

Berisha padyshim është njohësi më i mirë i rrethanave politike në Kosovën e dekadave të fundit. Ai është njëri nga nismëtarët kryesorë të themelimit të partisë së parë pluraliste, Lidhjes Demokratike të Kosovës. Ai nuk pranon që të identifikohet si njëri nga themeluesit e saj, pasi sipas tij, Lidhja Demokratike e Kosovës nuk ka themelues por është themeluar nga vetë koha dhe fryma kur lindi ajo.

Berisha jo vetëm që pretendon, por edhe fakton se Lidhja Demokratike e Kosovës si organizatë politike ka frymën dhe origjinën nga Lëvizja Nacionaldemokratike Shqiptare (LNDSH) e themeluar gjatë Luftës së Dytë Botërore, e cila edhe sot konsiderohet si njëra nga organizatat më të konsoliduara politike shqiptare në historinë e pluralizmit politik shqiptar.

Fusnotat që kanë peshën e teksteve

Personaliteti i autorit të librit “Utopia reale” gjatë gjithë viteve nëntëdhjeta të shekullit të kaluar mbetet i pakontestueshëm, pasi ai përveç që ishte nismëtari kryesor në themelimin e Lidhjes Demokratike të Kosovës, është edhe themeluesi i Qendrës për Informim të Kosovës. Edhe pas tërheqjes së tij të drejtpëdrejtë nga organizimi politik, edhe më tej vazhdoi të mbetet si njëri ndër personalitetet më të besueshme të Presidentit të Republikës së Kosovës, dr. Ibrahim Rugova dhe ndër njohësit më të mirë të filozofisë së tij politike.

Është gabim të besojmë se në këtë libër, autori flet vetëm për dekadën e okupimit serb në Kosovë. Në fokus të ngjarjeve, autori shtrin interesat e tij që nga viti 1913 e më pas, kur hija e Perandorisë Osmane i lëshon hapësirë mbretërisë serbe për të vazhduar dhunën dhe gjenocidin serb kundër shqiptarëve të pambrojtur në Kosovë. Fusnotat që i përdor autori në këtë libër, janë po aq interesante sa vet tekstet. Ai shquhet për guxim intelektual duke i shprehur opinionet e tij për të gjitha ngjarjet që kanë ndodhur para dhe gjatë kësaj periudhe.

Berisha nuk mbetet vetëm kronisti besnik i ngjarjeve. Ai nuk është peng i kontradiktave të së djeshmes, por mbetet ideator i alternativave politike për daljen e shqiptarëve nga robëria serbe.

Duke tërhequr paralele midis gjendjes së rëndë të shqiptarëve të Kosovës së viteve nëntëdhjetë, Berisha në të njëjtën kohë tërheqë paralele edhe për gjendjen e rëndë të shqiptarëve që nga viti 1913, pastaj vrojton të gjitha pasojat e shqiptarëve nga Lufta e Parë dhe Lufta e Dytë Botërore e në veçanti nga viti 1947 e deri sot. Duke tërhequr paralelizma interesante, ai rrënon idetë e autonomistëve të mëvonshëm se rikthimi i Autonomisë së vitit 1974, do të ishte rikthimi i “lirisë” për shqiptarët e Kosovës.

Ibrahim Berisha në librin “Utopia reale” fakton ngjarje e situata duke krahasuar aksionin e armëve të kryepolicit serb Aleksandar Rankoviq në vitet pesëdhjeta të shekullit të kaluar dhe bën analogji me pasardhësin e tij Millosheviq në vitet nëntëdhjeta. Flet për organizatën më të fuqishme politike të shqiptarëve, Lëvizjen Nacionaldemokrate Shqiptare (1943), që si për nga programi ashtu edhe nga fryma, sipas tij, ishte identike me Lidhjen Demokratike të Kosovës (1989).

Ai flet edhe për intelektualin e zventuar shqiptar ndërmjet hakmarrjes dhe etikës dhe elaboratet serbe për zhdukjen e shqiptarëve, për helmimin e nxënësve shqiptarë në shkolla dhe vrasjet e dhjetëra ushtarëve shqiptarë në kazermat e ish-armatës jugosllave, për saltomortalet politike në Kosovë dhe udhëheqësit e posteve vakante, për alternativat dhe diktaturat, për disidencën intelektuale dhe organizimin politik, për lirinë dhe humbjen, për pensionpolitikën dhe alternativat politike, për patriotizmin dhe qytetërimin, për shqiptarët e paqes dhe të luftës, për fillimin e luftës dhe masakrën serbe kundër familjes Jashari dhe krejt në fund për Konferencën e Rambujesë dhe fillimin e sulmit të Aleancës veriatlantike kundër caqeve serbe…

Origjina, idealiteti dhe diskursi politik i Berishës vjen nga fryma e Lëvizjes Nacionaldemokrate Shqiptare, pjesë e së cilës ishte edhe familja e tij. Duke tërhequr paralele interesante që nga fundi i Luftës së Dytë Botërore, ai na i risjell pasojat e kryepolicit famëkeq serb Aleksandar Rankoviq dhe aksionin për grumbullimin e armëve, të cilin model e instalon edhe pasardhësi i tij Milosheviq në vitet nëntëdhjeta në Kosovë.

Duke i ikur skemave të tejkaluara, ai i fakton me shifra dëmet e milicisë serbe kundër shqiptarëve në Kosovë, të cilat janë njësoj të dëmshme dhe po aq goditëse në vitet nëntëdhjeta nga pasardhësi i tij Milosheviq. Në esetë politike të Ibrahim Berishës nuk del në pah vetëm projekti serb për zhdukjen e qenies shqiptare në Kosovë, por esenca është; të zhduket inteligjencia shqiptare, pastaj të ndodhë spastrimi etnik.

Dilema e të qenit patriot te popujt e robëruar!

Në këtë libër ka tabllo reale të jetës sociopolitike të shqiptarëve në Kosovë. Autori tërheq paralele edhe për rrethanat politike të Kosovës së kësaj kohe, pastaj për raportet e acaruara shqiptaro-serbe, por edhe për nismat fillestare të shqiptarëve në ndërtimin e marrëdhënieve politike e diplomatike me faktorin ndërkombëtar në një realitet të ri. Në “Utopia reale”, faktohen aq mirë injoranca e intrigat, papërgjegjësia dhe nonshalanca shqiptare. Ndodhin këto edhe në momentet më kritike kur vet shqiptarëve u rrezikohet ekzistenca fizike.

Strumbullar i zgjidhjes së konfliktit në këtë libër mbetet organizata më e madhe politike Lidhja Demokratike e Kosovës. Pavarësisht mangësive dhe përparësive të saj, ai zgjidhë shumë nyja të konfliktit, me të gjithë aktorët që ishin brenda teatrit të saj, por edhe me të gjithë ata që ishin mbrapa kulisave. Rrëmuja e krijuar nga vet aktorët e këtij teatri të çon drejt bindjes tash të argumentuar mirë se këta aktorë jo rrallë kanë dalë nga rolet e tyre pa dashjen e regjisorit, përkatësisht shefit të organizatës më të madhe politike shqiptare në Kosovën e viteve nëntëdhjeta.

Duke i lexuar esetë sociopolitike të këtij libri, lexuesi krijon ndjesinë sikur është duke lexuar ditarin e jetës, por tash në rrethana të tjera dhe nga një distancë e caktuar kohore. Secili që ka jetuar në Kosovën e viteve nëntëdhjeta, në një mënyrë gjen veten e tij, më saktë ka mundësinë që të rikujtojë pozicionin e tij nën kushtet dhe rrethanat e Kosovës së okupuar. Si edhe në gjithë krijimtarinë e tij e veçanërisht në atë të publicistikës, Berishën e shquan paanshmëria dhe guximi intelektual, për t’u përballur më fenomene e sfida dhe pikërisht për këtë ai vazhdon të mbetet autoriteti më i rëndësishëm i publicistikës shqiptare.

Dilemat në librin “Utopia reale” janë të mëdha dhe ato shtohen nga pasojat e improvizimeve dhe mjegullnajës politike brendashqiptare dhe kështu shtrohet “ekstremi i pyetjes: a jam edhe unë patriot”, që siç thotë autori që “veçmas ashpërsohet te popujt e robëruar…”.

Viteve të fundit janë botuar dhjetëra libra pa vlerë, autorët e të cilave duke pretenduar se po e faktojnë të vërtetën për lëvizjen paqësore dhe krahun ushtarak në Kosovë, si dhe të yshtur nga skemat e politikës ditore, jo rrallë dhe me qëllim e kanë bërë të kundërtën. Shumica nuk e kishin mision të vërtetën historike, por për mision kishin rrënimin e skelave të ngritura rreth projektit të pavarësisë së Kosovës.

Libri “Utopia reale” është i rëndësishëm, pasi të imponon të lexuarit me një frymë dhe kjo vjen si rezultat i guximit intelektual të shprehur në kohën e utopisë reale.