Albert Vataj

Agron Gjekmarkaj Të shkruash për librat e Ismail Kadaresë është mundësi, tentacion vanitoz, por edhe risk mbytës njëkohësisht. Kur pretendon të bëhesh download (6)ndërmjetës mes tij e lexuesit, sapo ke kaluar ngushticën e Shilës e Karibdës. Më shumë se proza artistike janë esetë, të cilat shfaqen si sisteme të mbyllura të vetëmjaftueshme, intensive e munduese për një qasje recensionale. Për ato asgjë nuk mund të thuash më mirë se autori, asgjë ndryshe nga autori, asgjë më pak se ai e asgjë më tepër. Rrezikon të ecësh nën tehun e teprimit dhe të mungesës. Mirëpo shija e udhëtimeve të tilla është ngasje unike, ia vlen të rrezikosh. “Turk e trim” do të thoshin disa shqiptarë, duke gjykuar përmasat e sfidës. Provokative kjo “fjalë e urtë”, shenjë e “tjetërsimit” dhe “flirtit”, po a nuk thotë Kadare “nëse donim ta kishim bashkë perandorinë, duhej të jetonim e vdisnim si turq”; Tashmë jashtë perandorie falë Zotit vende-vende nostalgjia për trimërinë turke të unifikuar na ka m

Amik Kasoruho Kur në Mesjetën e vonë Europa rizbuloi klasikët e Greqisë dhe të Romës, Shqipëria ishte një vend i pushtuar, ku vihej në rrezik jo vetëm vijimi i download (12)gjuhës dhe i kulturës autoktone, por vetë jeta e kombit. Rrezikoheshin vlerat historike të një populli, i cili, deri pak kohë më parë, kishte qenë pjesë organike e qytetërimit europian. Pushtimi turk, jo vetëm që e mbajti këtë popull larg zhvillimit të pjesës tjetër të Europës, por këmbënguli me keqdashje në qëllimin e vet për ta detyruar të humbiste origjinalitet dhe origjinë, mbi të gjitha duke favorizuar kthimin e pjesës më të madhe të popullit në fenë islamike. Periudha e gjatë e pushtimit turk (rreth 450 vjet), në mos tjetër, bëri që të humbitnin gjurmët e vazhdimësisë historike të një populli dhe të një qytetërimi të lashtë, po të përjashtohet ajo pjesë e kulturës vendase që gjeti strehë në pasurinë gojore të një folklori origjinal dhe tejet të pasur.   Prandaj, për të rindërtuar të kaluarën histo

‘Paradigma e Proteut’ është studim monografik mbi romanin përfaqësues të letërsisë shqipe, ‘Gjenerali i ushtrisë së vdekur’, i cili këtu krahasohet me versionet dhe variantet e veta, me veprat e tjera të të njëjtit autor, me romanet e letërsisë shqipe dhe me vepra të letërsisë botërore. Në fund të vitit 2012, një libër i ri iu shtua studimeve letrare, gjegjësisht studimeve mbi romanin e Ismail Kadaresë ‘Gjenerali i Ushtrisë së vdekur’. ‘Paradigma e Proteut’ titullohet libri i shkrimtarit dhe studiuesit të letërsisë Ag Apolloni, i cili është një studim monografik mbi romanin përfaqësues të letërsisë shqipe. Kjo monografi, e cila ka 390 faqe dhe është botuar nga shtëpia botuese ‘OM’ në Prishtinë, ndahet në katër pjesë të mëdha, në të cilët çmontohet romani duke u interpretuar në të gjitha planet. Të gjitha pjesët së bashku analizojnë pasaportën e letërsisë shqiptare në të gjitha planet dhe ndërtojnë një monografi për këtë roman emblematik, i cili u pëlqye tej mase nga lexuesit,

Adoleshenca dhe kohët e rinisë kanë qenë ndoshta ndryshe për Bashkim Shehun. Për vetë historinë e familjes së tij, ai pati mundësi të njihte nga afër ‘shkëlqimin’ e bllokut komunist, dhe kohë më pas të shihte ‘fytyrën’ tjetër të tij që ishin kohët e burgut. Kanë qenë tregimet e Kafkës ato që e shtynë të shkruante për herë të parë. Atëherë thjesht një adoleshent, ai do ta ndiente se dashuria për librat do ta çonte ngadalë drejt një tjetër dashurie, që ishte e shkruara. Janë pafund rreshtat e parë që kanë mbetur në blloqet e shënimeve të atyre viteve, nga të cilat ai mundi të botonte disa libra. Me një jetë sa interesante aq edhe të vështirë në disa vite, ajo që ai nuk harroi asnjëherë ishte letërsia. Ajo diti ta shpëtonte edhe kur hapësira përreth tij ishte vetëm mure. Vetëm dy javë më parë, Ministria e Kulturës e Shqipërisë e vlerësoi atë me çmimin “Fan Noli” për përkthimin mjeshtëror të veprës “Nokturnet e Kilit” të shkrimtarit Roberto Bolanjo. Këtë vepër, Shehu e ka për