Posts

Showing posts from October 16, 2013

Marie Antoinette, mbretëresha që përfundoi në giojotinë

Image
Nga Albert Vataj Plot 220 vjet më parë, më 16 tetor 1793 u ekzekutua në gijotinë, Marie Antoinette, Mbretëresha e Francës dhe bashkëshortja e Luigjit të XVI. Në prill të vitit 1770, pas martesës së saj me Louis-Auguste, Marie Antoinette mori titullin e Mbretëreshës së Francës, bashkëshorti i saj, Luigji i XVI i Francës, u ngjit në fron pas vdekjes së Luigji të XV, në maj 1774. Pas shtatë viteve të martesës, ajo lindi një vajzë, Marie-Thérèse Charlotte, i parë i katër fëmijëve. Bukuria dhe përsonaliteti që rrezatoi, shumë shpejt do të rrëmbenin admirimin e francezëve. Jo pak prej tyre nuk e ndalën gjuhën e shpenguar, duke e sulmuar personalitetin e saj dhe duke e akuzuar si e shthurur dhe imorale. U akuzua gjithashtu për strehimin dhe mbrojtjen e armiqve të Francës, austriakët, nga e kishte edhe origjinën. Megjithatë ajo shëmbëlleu me imazhin e saj pozitiv, bujarinë dhe kontributet e bamirësisë gjatë kohës së së zezë të urisë. Sakaq Marie Antoinette ishte ngulitur thellë në ad

Oscar Wilde, gjeniu i paragjykuar

Image
Nga Albert Vataj Pena magjepsëse e gjeniut rebel që do të shkundte nga themelet një epokë dhe do të kthente pasionet e tij në një lëndë vdekatare që ngjizej me helmin dhe paragjykimin, perceptimet e shoqërisë së athershme viktoriane. Moderimi është diçka fatale. Asgjë s'është më e suksesshme sesa teprimi. Përvoja nuk ka asnjë vlerë etike: ajo është thjesht emri që njerëzit u japin gabimeve të tyre, kjo maksimë e Oscar Wilde është, së shumti, tharmi që nxuni një nga tiparet më të pazakonta të artit. Pikërisht, teprimi dhe kryekëput, sentenca "Unë mund t'i rezistoj gjithçkaje, përveç tundimeve", përmbushën në perimetrin e së tërës, një gjeni kokëkrisur. Ai ishte i vetmi veprues i shtjellës së përzishme të një tipari identifikues të kohës në maxhë. Parakohja e shprehjes me nota të ndryshme e kësaj monodrame, e spikat Oscar Wilden si fillues i një ndryshimi të madh. Keqvendosja në kohë dhe në hapësirë, do të kthehej për të në një "boomerang". Paragjykimi d

Fridrih Niçe, vetmitari tragjik

Image
Nga Albert Vataj Hyri papritmas dhe stuhishëm në Kashtën e Kumtrit filozofik, për tu bërë ujdhesa e mbinjeriut, gjëmimtari më i zëshëm i tragjizmit të vetvetishëm dhe mendimtari më i guximshëm që triumfoi mb i harrimin duke u kthyer në shërbestra i zotërimeve të epërme. U përlesh përbindshëm me harrimin, vetminë dhe mungesën, për t'u bërë gjaku i kohës dhe ritmi i gjeneratës. U hoq zvarrë në Golgotën e tij të trishtë dhe u ngjit në kryq, jo si shenjtor por si zotvrasës. Erdhi për të qenë një vetmitar apokaliptik dhe mbeti derimtash, e me gjas përgjithnjë i kapërthyer prej kërshërisë së kumtit që ngjizi këtë klithmë britmëtare. Me lëndën me të mraztë, dhimbjen më therëse, ferrin më ngjethës, e mrujti ai shtatoren, e ngjizi ai vetmohimin. Sfidon epokat dhe trajtat e mëtimit njerëzor. Britma e tij mësyn gjëmimtare mbi qiejt e vetëdijes në krejt të tashmet. Nuk ka të sosur ai trup e shpirt i sakatur, së kacafyturi. Përzihet me terrati dhe flakë, çorba që shtrohet