Albert Vataj

Nga Albert Vataj Fytyra, veshja, vështrimi kanë bërë që ai të kthehet në një personazh ideal të misterit që mbështetet gjerësisht edhe prej veprës që la pas. Jeta e këtij burri ishte e turbullt. Edgar Allan Poe jetonte nën ankth të vazhdueshëm. Veprat e reflektojnë më shumë gjendjen e tij shpirtërore. Vuante. Imagjinata e tij ishte komplekse. Romantizmi dhe ndjeshmëria e kanë kthyer në një model që u ndoq menjëherë në Europë; lanë shenjë në atdheun e tij, Amerikë, ku ishin të shumtë ata që e panë si një devijues, trasgresiv deri në tepri, makabër. Mbetet një prej autorëve më të njohur amerikanë, një frymëzues muzikor, një ikonë e "anës së errët" dhe e misterit. Sot 165 vite më parë, në agimin e vagullt të asaj të diele të 7 tetorit 1849, shuhet në spitalin Washington College, Edgar Allan Poe, bie nga froni aspak denjësisht mbreti i trishtë i emocioneve të forta, shpërbëhet së gjalli ngjyresa më e terrtë që një ëndje estetike kishte mbrujtur deri asokohe. Ed

Nga Albert Vataj Përulësisht kridhemi në një mirënjohje, të cilën e endim vullnetmirë për një nga mjeshtrat e muzikës, për atë që shkroi me pasion dhe përkushtim kryeveprat operistike, “Rigoletto”, “Traviata”, “Trovatore”, “Nabuko”, “Makbeth”, “Aida”, “Don Carlo”, “Otello”. Sot bota ndal vërshimin e vet të duhishëm dhe prej mbamëndjes ngjiz kujtimin e një përulësie shugurues të korifeut të Apenineve, kompozitorit dhe mjeshtrit të madh, Giuseppe Verdi në 201-vjetorin e lindjes. Ai ishte dhe mb eti i plazmuar si një prej dy majave që rrokaqiellin me famë dhe madhështi eterin operistik të shekullit XIX. Gjunjëzohemi sot, besimplotë para kujtesës për këtë gjeni tokësor të operas së hyjshme, italiane dhe botërore. Përbashkohemi krejt tok në këtë mbamëndje. Se kjo magji ngas në vetëdijen tonë artistike nderim të njëzëshëm, për Giuseppe Verdin, ateistin romantik, patriotin garibaldin, ngadhnjyesin vagnerian. Verdi u lind me 10 tetor 1813 në fshatin La Ronkole të Italisë Verio

Si diademë i fillërojnë qark malet mretnimit t’ksaj bukurie N’sa e n’sa ditirambe asht kotun E këndimesh t'dalldisuna asht kredh Pataksja ëmblake e kësaj hijeshije Hovshëm i rrebeshet gjithkah ky hir Piskame shkyhet thellimit, bluja e njati qiell Qehren trand hakërrimi i kësaj bukurie Buzët t’i prush, puthja e hojmë e kësaj puhije   Albert Vataj ©

Nga Albert Vataj Asnjë klithmë nuk e ka përshku ma thellë ndërgjegjen shqiptare se sa njajo e atij krahinori t’lënguem smunet e t’gufuem zemërate e idhnimi. Sot 103 vjet më parë më 13 tetor 1911 lindi në Shkodër, Migjeni, shërbestari më i zashëm i kushtrimit të gulçeve të shpirtit vikitës, drita më e vetëtimshme e njatyne syve t’zverdhun prej lëngatës e t’groposun prej lodit e mundimit. Ai kje zani që u plazmoi në eter si një bubullimë. Kurrkush tjetër si ai nuk ka mujt me mbetun në letërsinë shqipe i fuqishëm, vërshues, kushtrues e panikndjellës si Migjeni, si vargu e shkulmi i tij i zashëm i brendisë. Migjeni ishte dhe mbeti një nga kolonat vertebrale të letërsisë së viteve ’30, një nga shpërthimet më të befasishme të kohës, një nga tundimet më zemëratëse të forcës për të ngritur krye, për me kërku nër ne një grusht për me i ra malit që s’bzan. “Ngrehu Migjen të shkosh te letërsia shqipe. Për shkak të rrethanave ka ëndërruar këtë letërsi disi nga larg. Tani që u

170-vjetori i lindjes së filozofit gjerman Nga Albert Vataj Cilido që arrin të përjetojë historinë e njerëzimit si historinë e vet personale do të ndiejë në një mënyrë jashtëzakonisht të përgjithësuar gjithë brengën e një uloku që mendon për shëndetin, të një plaku që mendon për ëndrrat e rinisë, të një të dashuruari që i kanë ndaluar të dashurën, të martirit, ideali i të cilit është duke u shuar... por po të durohet, po të mund të durohet kjo vuajtje e paanë e gjithfarë... po të rëndohet shpirti me gjithë këto, më të moçmet, më të rejat, dështimet, shpresat, nënshtrimet dhe fitoret e njerëzimit; nëse do të mund të futeshin të gjithë këto në një shpirt të vetëm dhe do të përmblidheshin në një ndjenjë të vetme- me siguri që e gjitha do të rezultonte në një lumturi që njerëzimi deri më sot nuk e ka njohur: lumturinë e një Zoti plot forcë e dashuri, plot lot dhe gaz, një lumturi që, ashtu si dielli në perëndim, dhuron vazhdimisht pasuritë e tij të pashtershme, i derdh ato në d