Klasiku Nicolas Poussin, ai që fisnikëroi penelatën e ndjenjës dhe arsyes

Nga Albert Vataj

Temperamenti im më shtyn drejt rregullit, kjo është deviza e mjeshtrit klasik, Nicolas Poussin i cili sot mbush 350 vite prej ndarjes nga jeta. Midis ndjenjës dhe arsyes ai ngriti një përmendore të lartë të veprës.

Nicolas Poussin është përfaqësuesi i dytë i pikturës franceze të shekullit VII. Ai ndoqi një tjetër kahje nga ajo që udhëtregoi aktin krijues të Lui Lë Nënit. Ndonëse të dy u udhëhoqen nga idealet e larta humane dhe racionale të shoqërisë franceze të asokohëshme. Burimet e frymëzimit dhe ngarkesa emotive e figures që merr jetë prej këtij peneli, e veçojnë nga bashkëkohësit. Nicolas Poussin nuk ndjen tërheqje nga skenat e jetës së përditëshme, tabloja e zhanrit e cila erdhi si formë shprehëse në shekullin e VI, apo figurinat mëtuese të Karavaxhos. Pëlqen historinë, letërsinë antike dhe mitologjike, artin italian të Rilindjes dhe prej këtyre ai rrëmoi për të zgjuar muzat krijuese, të cilat i erdhën nga pas përgjatë udhës së tij prej gjeniu.

Si shumë pararendës, bashkëkohës dhe pasardhës, edhe ai pati atdhe të dytë Italinë, ose u lidh shpirtërisht dhe fizikisht me të. Ashtu si Albert Dyrer dhe Pier Paul Rubens edhe Nicolas Poussin gjithçka në shkëlqimin e tij do ia detyronte këtij vendi të burimeve të pamatshme gjenialiteti.

 Nicolas Poussin (15 Qershor 1594 – 19 Nëndor 1665), ishte piktor francez i stilit Klasik. Punët e tij rrezatojnë qartësi, logjikë e rregull, linjat favorizuar mbi ngjyrat. Piktura e Poussin shërben si alternativë ndaj stilit mbizotërues Barok të shekullit XVII. Deri në shekullin XX ndikoi më shumë se kushdo artistët e orientuar nga klasikja si, Jacques-Louis David, Jean-Auguste-Dominique Ingres dhe Paul Cézanne. Kaloi kohën më të madhe të punës në Romë, përveç një kohe të shkurtër, kur kardinali Richelieu e kthen në Francë për të qenë Piktori i Parë i Mbretit. Shumica e veprave të tij janë të mbarsura nga tematika historike, religjoze dhe mitologjike. Pjesë e kolanës së klasikut Nicolas Poussin është peisazhi. Natyra vjen përmes penelit të këtij mjeshtri si një formë delikate shprehëse estetike.

Duke e qëmtuar më në fondament dallojmë se në aspektin përmbajtësor pikasim se temat e tragjedisë dhe vdekjes janë të shumëpërdorura në punët Poussin.

Gjatë gjithë jetës së tij Poussin u ndal jo vetëm tek tendencët popullore ndaj dekoratives në artin francez të kohës së tij. Në veprat e Poussin gjalluan të fuqishme impulset e Rilindjes, të shoqëruara këto me referencë të vetëdijshmes në artin e antikitetit klasik, si standard i përsosmërisë. Qëllimi i tij ishte qartësia e shprehjes arritur nëpërmjet sublimes së penelit.

Poussin është një figurë e rëndësishme në zhvillimin e peisazhit pikturë. Në pikturat e tij të hershme peizazh zakonisht formon një sfond i këndshëm për një grup të figurave; më vonë ai ka avancuar në pikturën e peizazhit për hir të saj, edhe pse kjo veprimtari nuk ka mbërritur dhe aq përfaqësuese deri sot.

Ai vuajti nga shëndeti gjithnjë në rënie, pas 1650, dhe u trondit nga një dridhje e duarve që u përkeqësua vazhdimisht duke e lënduar jo vetëm impulset e tij krijuese por edhe vetë punën. Ai vdiq në Romë më 19 nëntor 1665, sot 350 vite më parë. U varros në kishën e San Lorenzo në Lucina.

Kujtesë dhe përshpirtje për atë kurm dhe forcë shpërthyese emocionale, e cila jetësoi çka shëmbëllime të hyjshme behën në shkëlqimimet e krijimit që shtangin kureshtinë e gjeneratave dhe magjepsin ëndjen tonë estetike.