Diana Çuli: Jo çdo vepër që shkruaj mund ta botoj

Izaura Ndoj

Diana Çuli njihet si një nga shkrimtaret më të rëndësishme të letërsisë sonë. Prej kohësh, Çuli është e angazhuar në fushën e të drejtave të njeriut dhe të grave. Me veprimtarinë e vazhdueshme shoqërore dhe politike në mbështetje të lëvizjes së grave në Shqipëri dhe në rajon, ka dhënë një ndihmesë për nxitjen e rolit të gruas në shoqëri, si dhe për thellimin e bashkëpunimit në këtë fushë, mes Shoqërisë dhe Institucioneve mes dy brigjeve të Adriatikut. Në një intervistë për “Koha Jonë”, Diana Çuli ndan momentet para vlerësimit të akorduar nga Presidenti i Italisë, Giorgio Napolitano, punën dhe kontributin e saj në fushën e kulturës dhe atë sociale, si dhe mëdyshjen letrare që po e shoqëron gjatë kësaj kohe. Diana Çuli është autore e shumë romaneve, vëllimeve me tregime, dramave, skenarëve të filmave artistikë, ajo ka shkëlqyer sidomos në prozën e gjatë. Midis romaneve që ka botuar ndër vite, janë vlerësuar në mënyrë të veçantë: “Dreri i trotuareve”, “Diell në mesnatë” dhe “Engjëj të armatosur”. Madje, romani “Engjëj të armatosur” është cilësuar si romani më i mirë shkruar për periudhën e diskutueshme të Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri, si një roman që hap udhën e mund të shërbejë si një pikënisje e re për trajtimin në mënyrë jodogmatike të kësaj periudhe. Proza e saj është përkthyer dhe botuar në Itali, Francë, Kinë, Rusi etj. Veç fushës së letërsisë, Diana Çuli ka spikatur gjatë 17 vjetëve të fundit si një nga aktivistet më efikase në mbrojtje të të drejtave të gruas, duke drejtuar “Forumin e pavarur të gruas” e duke luftuar me të gjitha mjetet demokratike për realizimin e këtij misioni fisnik.

Sot, merrni titullin Ufficiale të Urdhrit të Meritës së Republikës së Italisë nga Presidenti i Republikës së Italisë, Giorgio Napolitano. Si ndiheni?

Padyshim, për mua është një nder i veçantë ky titull, aq më tepër që vjen nga vetë Presidenti i Italisë dhe më dorëzohet nga ambasadori Gaiani. Mendoj se është një çmim që i jepet një qytetareje nga Shqipëria dhe kjo më duket shumë e rëndësishme.

Jeni e para shkrimtare shqiptare që vlerësoheni me këtë titull... Mund të cilësohet si një privilegj për ju?

Çmimi më akordohet në përgjithësi për punën time në fushën e kulturës dhe atë sociale, për faktin se kam punuar shumë me partneritete nga Italia, kam përkthyer autorë italianë, kam nxitur botimin e shumë shkrimtareve italiane dhe se me shoqatën që drejtoj kemi ndihmuar në shkëmbime kulturore e sociale mes të dy vendeve.

Falë dashurisë dhe njohjes së thellë të gjuhës dhe kulturës italiane, ju keni vendosur ngjarjet e disa prej romaneve tuaja mes Italisë dhe Shqipërisë, si dhe ke botuar në gjuhën italiane romanet "Scrivere sull’acqua" dhe "Angeli armati"...?

Po, ka një prirje të tillë në këta dy libra, pavarësisht periudhës historike që trajtojnë. Veçanërisht “Scrivere sul'acqua”, (Diell në mesnatë) ka një subjekt që përshkruan në një farë mënyre momentin e tranzicionit, të njohjes mes të dy vendeve, vështirësive, ndërthurjes së kulturave.

Prej kohësh jeni angazhuar në fushën e të drejtave të njeriut dhe të grave. Ky është dhe motivacioni që ju merrni këtë titull?

Siç e thashë dhe më sipër, mendoj se ka qenë angazhimi im për shumë vjet në këto fusha dhe puna me shoqatat e grave italiane, që edhe sot janë mjaft të pranishme në punën tonë, që ndoshta ka tërhequr vëmendjen për këtë nderim.

Keni ndonjë roman në duar në këto momente?

Unë shkruaj gjithnjë... por jo gjithnjë arrij të bindem se libri ia vlen për t'u botuar. Pra, jam në një mëdyshje letrare në këto kohëra.

Diana Çuli vlerësohet me titullin “Urdhri i Nderit” nga presidenti Italian

Ambasada Italiane në Tiranë përmes një njoftimi për shtyp, njofton se Presidenti i Republikës së Italisë, Giorgio Napolitano, i ka akorduar titullin Ufficiale të Urdhrit të Meritës së Republikës së Italisë (OMRI) shkrimtares Diana Çuli. “Urdhri i nderit”, i cili jepet për veprimtari të shquar ndaj shtetit italian në fushën e letërsisë, arteve, ekonomisë, si dhe për kryerjen e detyrave publike apo të veprimtarive shoqërore dhe humanitare, do të dorëzohet sot nga Ambasadori i Italisë, Massimo Gaiani. Në njoftimin për shtyp thuhet se, shkrimtarja dhe përkthyesja, Diana Çuli, ka ditur të rrëfejë me përpikëri dhe ndjeshmëri historitë dhe ndryshimet e vendit. Falë dashurisë dhe njohjes së thellë të gjuhës dhe kulturës italiane, Diana Çuli ka vendosur ngjarjet e disa prej romaneve të saj mes Italisë dhe Shqipërisë, si dhe ka botuar në gjuhën italiane romanet “Scrivere sull’acqua” dhe “Angeli armati”.