Albert Vataj

Isak Njuton ishte fizikan, astronom, filozof, teolog dhe matematikan i shquar. Së bashku me Gaussin dhe Arkimedin bëjnë pjesë në të ashtuquajturën "treshe të artë" të matematikës. Isak Njutoni lindi (sipas kalendarit Julian në përdorim në Angli në atë kohë) në ditën e Krishtlindjeve, 25 dhjetor 1642, në Woolsthorpe Manor në Woolsthorpe-nga-Colsterworth, një fshat i vogël në qarkun e Lincolnshire. Ai ka lindur tre muaj pas vdekjes së babait të tij, një bujk i begatë i quajtur gjithashtu Isaac Newton. Lindur para kohe, ai ishte një fëmijë i vogël, nëna e tij Ana Ayscough. Kur Njutoni ishte tre vjeç, nëna e tij u martua dhe shkoi për të jetuar me burrin e saj të ri, Barnabus Reverend Smith, duke lënë djalin në kujdesin e gjyshes së tij, Margery Ayscough. Njutoni asnjëherë nuk u martua. Në mekanikë, Newtoni formuloi parimin e inercisë. Në optikë, ai e ndërtoi teleskopin, zhvilloi një teori të ngjyrave në bazë të vëzhgimit se një prizmi. (Ngjyra e bardhë zbërthehet në nj

Sot 38 vite më parë, shuhet në moshën 88-vjeçare, legjendari i filmit pa zë, antidepresivi i një bote të gremisur në asgjënë e pasluftës, regjisori dhe aktori anglez, Çarli Çaplin (16 prill 1889 - 25 dhjetor 1977) ishte një talent i jashtëzakonshëm, i cili shpenzoi jetën për t'i bërë njerëzit të qeshin dhe të mendojnë. Kur bota vuante pasojat e Luftës së Parë Botërore, shumë njerëz gjetën shpresë në filmat e tij, edhe pse pas komikes së tyre fshihej një jetë e trishtuar. Në një sondazh mbarëbotëror të drejtuar nga kritikë të filmit, Çaplini votohet si aktori më i madh i historisë së kinemasë. "Në çastin që bleni një biletë, ju papritur ndodheni në një botë tjetër" - shprehej Çaplini. Shfaqja tek ai, nga zbavitje e rëndomtë shndërrohet në art. Ai i dha komedisë një frymë të re në një kohë kur paniku i pasluftës, fashizmi dhe depresioni ishin pjesë e jetës, në Evropë dhe Amerikë. Ndërsa jeta e tij pas ekranit ishte e tronditur, dhe ndoshta ky ka qenë shkaku i frym

…”Arti, përpara se t’i japë njeriut krahë që të fluturojë lart, zakonisht, i thyen atij këmbët. Dhe.. po qe se vjen një ditë kur ti do ta ndiesh veten mbi publikun, menjëherë, flake skenën.” “Mos e shit zemrën tënde për flori dhe gjëra të shtrenjta. Ta dish, brilanti më i madh është dielli. Lumturisht, ai shkëlqen për të gjithë.” “Kënaqësia e artit mund të kërkojë që të shfaqesh në skenë edhe lakuriq, por duhet të kthehesh jo vetëm e veshur, por edhe më e pastër. Unë jam plak dhe fjalët e mia mund të tingëllojnë të çuditshme. Por, sipas meje, trupi yt i zbuluar, duhet t’u përkasë atyre që dashurojnë lakuriqësinë e shpirtit tënd. Mos u frikëso, po qe se kuptimi im për këtë çështje të duket shumë i vjetër dhe u përket kohëve të shkuara. Mos u tremb, këto dhjetëvjeçarë nuk të plakin ty. Por, unë dëshiroj që të jesh e fundit, prej atyre që do të bëhen qytetarë të ishullit të karkaculëve.”

Në veri të Shqipërisë gjendet i fshehur një thesar: gjysmë milioni fotografi për kulturën, modën dhe historinë e vendit. Por imazhet e një bote të zhdukur ngaherë janë të fshehura mirë. Kush i kërkon – shpërblehet. Pietro Marubi mbase as që do ta kishte parë ëndërr që një ditë atij do t’i kushtohej një muze. Po edhe sikur ta kishte marrë me mend, ky fotograf mbase kurrë s’do të kishte besuar sa mirë mund të fshihet muzeu i tij. Artistët në Tiranë, në kryeqytetin shqiptar, na kishin thënë se patjetër duhet të shkojmë atje, në qytetin e Shkodrës, në veri të vendit. Një gjysmë milioni foto-negativë mrizojnë në arkivin e muzeut: kulturë, modë, arkitekturë dhe ngjarje historike nga historia e Shqipërisë prej më shumë se 100 vitesh. Një thesar kulturor! Puna me thesaret është kështu: ato duhet zbuluar. Na thanë se muzeu gjendet në qendër të Shkodrës. Kur arritëm në qytet ishte mesditë, vapa përcëllonte. Qendra ishte e vogël: një rrethrrotullim trafiku, në mesin e të cilit një fontanë

Albina Gjergji, mike dhe kolege, sot, sot në këtë ditë të një lamtumire të trishtë me fort të shtrenjtin vëlla, Viktorin, gjendemi pranë teje dhe gjithë atyre që vrau pa mëshirë kjo vdekje, me një përshpirtje të ndjerë. Sot ti u ndave me vëllain tënd me një grusht dhé, në një lamtumirë që dhemb kaq shumë, në një lamtumirë që s’e përmbytin dot lotët, në një lamtumirë që la ndër ju një plagë, në një lamtumirë që ju lë nga pas një mungesë të gjatë dhe të trishtë. Mike, kolege, çdo lamtumirë dhemb, edhe kjo që ti u desh t'i jepje sot vëllait tënd, pak ditë pasi ai kishte mbushur 49 vjeç. Është e dhimbshme, aq sa janë ndarjet në zemrën e një nëne që ndahet me birin e saj, aq sa janë ndarjet e motrave dhe vëllait me atë, me të cilin keni ndarë moshën më të bukur, siç ju kanë bashkuar me të, momente që do t’i ruajnë kujtimet, kujtimet që do të të dhembin, siç dhemb çdo mungesë. Dhemb mike, lamtumira e vëllait. Dhemb në zemrën e fëmijëve të tij, të cilëve do t'u mungojë ai

Albert Vataj Melodramatike është ikja e tij. Tash 105 vite më parë u shua në mënyrë të potershme, një prej më të mëdhenjve të letërsisë botërore, ai, Lev Tolstoi. Iku duke zgjedhur të ishte deri në fund një vetanak në formësi dhe përmjatësoren e tij. Një prej penave më të fuqishme të shpirtit rus, kremtja më e hyjshme estetike e një botkuptimi dhe gjëneza më e njimendtë që gatoi njerëzimi. Një pjesë vitale, e dengur dhe e dehur nga hapësira e një lirie që formësohej mbi qiellin e tij, qiell i cili thyhet sapo ai kërkoi ta mbushte me fluturim. Erdhi në jetë më 9 gusht 1828. Jeta dhe vepra e shkrimtarit të madh të "Ana Karenina", "Lufta dhe Paqja", dhe një galerie të pamatë romanesh e qëmtesash letrare, nuk copëzohen nga gjithçka që e gjurmoi deri sot e përgjithmonë, lavdia dhe misteri, filozofia dhe kumti i një shpirti ngadhnjimtar dhe një zemre që kungonte dhe predikonte liri. Një zot në zotërimin e tij mental dhe fizik, ngjizej tek ai. Një shenjtor që u p

(Më e përkora përshpirtje sot në 105-vjetorin e vdekjes së korifeut rus të letrave)   "Para se t'ju them lamtumirë (e në moshën time çdo takim është një lamtumirë) dua t'ju them shkurt se si, sipas meje, njerëzit duhet ta organizojnë ekzistencën e tyre, kur kjo shfaqet për ta e varfër dhe e pakënaqshme, siç është sot për shumicën, e të bëhet siç duhet të jetë, si Zoti e dëshiron e të gjithë ne e dëshirojmë, pra të mirë e të kënaqshme. Gjithçka varet nga se si gjithsecili e koncepton ekzistencën e tij. Në qoftë se dikush mendon: e gjithë jeta është në trupin tim, pra në trupin e Ivanit, Pietros, Marias e qëllimi i jetës konsiston në sigurimin e sa më shumë kënaqësive e argëtimeve, pra të Ivanit, Pietros, Marias, atëherë jeta do të jetë gjithmonë për gjithë këta e palumtur dhe e hidhur. Do të jetë e palumtur dhe e hidhur pasi gjithçka që ata duan për vete e duan të gjithë të tjerët po për vete. Në qoftë se dikush dëshiron çdo të mirë materiale për vete e në sasinë