Hermann Hesse, shkrimtari i njohur dhe i harruar

Laureati i çmimit Nobel Hermann Hesse vdiq para 50 vjetësh. Por vepra e tij jeton. Ai është një nga shkrimtarët më të njohur gjermanë në botë. Edhe pse e kishin harruar për një kohë të gjatë.

Kur duan të tregojnë sa pa vlerë është bërë diçka, atëherë gjermanët përdorin shprehjen popullore për saksitë e luleve. Kështu gazeta e respektuar gjermane, e përjavshmja "Die Zeit", shkruante në vitin 1962: Me Hermann Hesse -n nuk mund të fitosh më asnjë saksi lulesh. Hesse kishte vdekur në atë kohë në moshën 85 vjeçare nga një hemoragji cerebrale. Por koha vetë do t'i ndëshkonte gënjeshtrat e gazetës "Koha", "Die Zeit". Hesse zë ndërkohë vend në shumë biblioteka personale. Tirazhi i veprave të tij në botë arrin të paktën 125 milionë ekzemplarë. Librat e Hesse-s janë përkthyer në gati 60 gjuhë.

Se ai do të bëhej shkrimtar një ditë, e kishte të qartë, por prindërit e tij i shihnin gjërat ndryshe. Hermani duhej të bëhej klerik, si ata vetë: Babai i tij punonte, që para se të lindte ai, si misionar në Indi, nëna e tij ishte e bija e një misionari. Me 2 korrik 1877 ajo lindi Hermanin. Hermani u lind në Calw, pranë Shtutgartit dhe u rrit në një shtëpi shumë fetare. Prindërit e tij e dërguan në vitin 1891 në seminarin protestant Maulbronn. Pas disa muajsh ai u arratis që andej, sepse nuk mund ta duronte edukimin kristian.

"Poet ose hiç"

Ai e kishte marrë vendimin: "Ose do të bëhej poet, ose asgjë." Rruga drejt të shkruarit qe një odise e vertetë. Hesse shkoi në shkolla të ndryshme, nuk mundi të përshtatej, në një fazë depresive u përpoq të vriste veten në moshën pesëmbëdhjetë vjeçare. Më vonë punoi në një punishte, ku prodhoheshin makineri, në një fabrikë, që prodhonte sahate kullash dhe në librari.

Kërkimi i identitetit të tij, procesi i vështirë për të realizuar veten, ishin temat, që Hesse do të trajtonte më vonë në romanet e tij. Tregimet e tij përshkoheshin nga përjetime nga jeta, nga analiza të vetvetes dhe rrëfime poetike. Biografi i Hesse-s, Gunnar Decker, e shpjegon kështu interesin mbarëbotëror për këtë letërsi: "Çështja e autonomisë dhe e religiozitetit, një kuptim për fenë, që nuk është militant, misionar, por i hapur për koncepte të tjera të jetes. Kjo është një çështje shumë akute në botën arabe. "

Në vitin 1904 me romanin "Peter Camenzind" Hesse pati sukses, papritmas ai mund të jetonte nga të shkruarit. Ai u martua me fotografen Maria Bernoulli, u vendos me të në Bodensee, lindi fëmijë. Por për gjithmonë kjo nuk mund të ishte për Hesse-n. Qëndrimi në një vend, rehatia dhe siguria e lidhur me to, ishin për të shumë monotone. Ato u kthyen në torturë. Martesa e tij ishte me probleme dhe nuk do të mbetej e fundit për të.

Nga ferma në Bodensee Hesse mori arratinë në botë, shkoi në Sri Lanka dhe Indonezi. Këto udhëtime në Azi influencuan shumë veprat e tij të mëvonshme, për shembull tregimin e tij "Siddhartha". Pas kthimit të tij Hess,e u vendos në Zvicër dhe në vitin 1914 u në fillim të Luftës së Parë Botërore, u regjistrua vullnetarisht në shërbimin ushtarak. Për shkak të shikimit të dobët, nga i cili vuajti gjithë jetën, ai u shpall i paaftë për ushtri. Në vend që të shkonte në front, punoi pastaj në përkujdesjen për robërit gjermanë të luftës, në Berlin.

Por lufta dhe propaganda e saj iu neveritën. "O miq, jo këto tone," e titulloi ai një artikull në "Neue Zürcher Zeitung" në fillimin e luftës, me anë të të cilit donte të porosiste intelektualët gjermanë për më pak polemikë nacionaliste dhe më shumë humanizëm. Rezultati: armiqësi, urrejtje dhe tallje. Kritika dhe ngjarjet e luftës e tronditën Hesse-n. Këtyre iu shtuan problemet personale. Babai i tij vdes, djali i tij më i vogël sëmuret rëndë. Hesse bie në krizë dhe në vitin 1917 kërkon ndihmë profesionale. Përvojën me psikoanalizën Hesse e përshkruan nën pseudonimin Emil Sinclair në romanin "Demian".

Martesa e parë e Hesse-s mori fund përfundimisht, ai u largua nga familja dhe guxoi të fillonte nga e para. Në shtëpinë e tij të re në Tessin të Zvicrës lindën disa nga veprat e tij më të rëndësishme, si "Ujku i stepës" dhe "Narcisi dhe Goldmundi". Në vitin 1924 ai mori shtetësinë zvicerane dhe u martua me Ruth Wenger, prej të cilës u nda sërish pas tre vjetësh. Gruaja e tij e tretë, historiania e artit Ninon Dolbin, u martua me Hesse-n në vitin 1931 dhe qëndroi me të deri në fund.

Marrjen e pushtetit nga nazistët në Gjermani Hermann Hesse e shikonte me shqetësim dhe refuzim. Gjatë luftës ai përkrahu refugjatët gjermanë të regjimit nazist, si Thomas Mann dhe Bertolt Brecht, i strehoi ata. Gjatë luftës ai shkroi veprën e tij të fundit të madhe, "Loja e perlave prej qelqi". Në vitin 1946 mori çmimin Nobel për letërsinë me arsyetimin: "për krijimtarinë e tij frymëzuese poetike, që përfaqëson në zhvillimin e saj të guximshëm dhe të thellë idealet e humanizmit klasik, si dhe artin e lartë të stilit." Librat e Hesse-s ishin literaturë e kërkuar pas Luftës së Dytë Botërore në Gjermaninë, që kërkonte orientim dhe vetëreflektim.

Kur Hermann Hesse vdiq në vitin 1962 në shtëpinë e tij në Montagnola të Zvicrës, duket se popullariteti i letërsisë së tij, të nderuar me çmim, ishte zhdukur. Kritikët e përshkruajnë punën e tij si një mbledhje imitimesh pa nivel. Ishte lëvizja e hipive në SHBA, që i risolli popullaritetin letersisë së tij. Fëmijët e luleve rizbuluan veten në personazhet e tij, që luhateshin në mes të ekzistencës si individ artistik dhe anëtar i një shoqërie qytetare, solide. Ashtu si Harry Haller, protagonisti i "Ujkut të stepës". Libri shitet pa fund. Popullariteti i Hesse-s kalon më në fund nga SHBA në botë dhe nuk ka të sosur as sot.

Shtëpia botuese Suhrkamp, e cila boton një pjesë të madhe të veprave të Hesse-s, shkruante në vitin 2005, duke iur referuar nekrologjisë së atëhershme për Herman Hesse-n në gazetën "Die Zeit": Me asnjë autor tjerër shtëpia botuese Suhrkamp nuk ka fituar aq saksi lulesh sa me Herman Hesse-n."

Autor: Laura Döing/Angjelina Verbica