Viti 2013, viti i Giuseppe Verdit, dy shekuj me virtuozitetin e një gjeniu

Rigoletto, Traviata, Trovatore, Nabuko, Makbeth, Aida, Don Carlo, Otello: pa këto opera teatrot lirike do të mbylleshin. Sipas Ansa-s, viti 2013 është viti verdian, dyqindëvjetori i lindjes së Giuseppe Verdit. Dhe do të festohet në çdo cep të globit, si trashëgimi universale e njerëzimit. Në Itali do të jetë “Viva Verdi” (Rroftë Verdi) aktiviteti në çdo cep të Gadishullit Apenin. Do të fillohet nga Parma, vendlindja e kompozitorit në 12 janar me një ballo me maska dhe do të mbyllet në La Scala në 7 dhjetor 2013, me Traviatën e drejtuar nga Daniele Gatti.

Giuseppe Verdi (1813-1901) është kompozitori me njohur i operës italiane, jo vetëm i shekullit te XIX. Ai mbetet si njeri nder kompozitoret me te njohur te botes ne historinë e operës. Verdi u lind me 10 tetor 1813 ne fshatin La Ronkole te Italisë Veriore, ne një familje te varfër. Prirja dhe dashuria e tij për muzikën u shfaqen qysh herët por shkollimi që i vështire ngase kishte origjine nga fshati dhe mungesë te mjeteve materiale.

Ne moshën 18 vjeçare dëshiron te regjistrohet ne konservatorin e Milanos, por u refuzua për shkak se kishte kaluar moshën e paraparë dhe se nuk zotëronte mire pianon, për këtë arsye Verdit u detyrua që Muzikën ta mësoj privatisht dhe njëkohësisht te punoj që ta siguronte ekzistencën. Ne saje te talentit te rralle dhe zellit te madh Verdi arriti te kompensonte mësimet që do ti bënte ne konservatorio, ai meqë punonte si instrumentist ne qytetzen Buseto, arriti te krijonte operat e para që do te shfaqeshin ne Milano. Ai përveç punës për ngritjen e tij profesionale, lexonte veprat e Hygos, Sherlit, Dymas, Shekspirit etj, e që këto do te bëheshin mbështetje për krijimin e libretove te operave te tij te njohura. Xhyzepe Verdi jetoj ne kohen kur populli i tij po luftonte për Çlirimin dhe bashkimin e atdheut prandaj ky ishte dëshmitar dhe pjesëmarrës ne këto luftëra. Faza e pare e krijtarisë se Verdit frymëzohet nga këto ngjarje prandaj kjo etape mund te quhet si etapa Revolucionare e Verdit, gjate kësaj kohe ai arrin suksesin e vet te pare me operën Nabukodonozor e cila me përmbajtjen e saj alegorike aludonte lëvizjen revolucionare te Rizorgjimentos (Rilindjes) që nga kjo operë emri i Verdit u be siomboj i kësaj levizje që shprehej me (VIVA Vitori Emannuel) rroftë Vitorio Emanueli mbreti i Italisë pra i brohorisnin mbretit te Italisë ne vend te atij te Austrisë nen sundimin e te cilit ishte Italia. Korali nga opera Nabukodonozor këndohej si kënge patriotike nga masat italiane.

Pas suksesit te par e te madh radhiten operat e tjera te Verdit, i cili u be i njohur dhe i popullarizuar jo vetëm ne Itali por edhe ne Evropën e kulturuar. Verdi dallon nga bashkatdhetaret e vet, kompozitoret te cilët vite te tera jetonin larg atdheut. Ai tere jetën e tij e kaloi ne atdhe-Itali lidhur me popullin si një patriot i vërtet, duke studiuar historinë jetën dhe mbi te gjitha muzikën popullore dhe artistike te traditës nga e cila hoqi disa mungesa eventuale që vëreheshin veçanërisht ne operat seria. Ai beri sintezën e vetive pozitive te operës italiane, veçmas duker ruajtur traditën e bel kantos jo për qellim ne vete por për shërbim te përmbajtjes.

Meloditë e operave te tij ishin te çliruara nga Virtuoziteti dhe koloraturat e tepruara dhe te dominimit te muzikës mbi përmbajtjen. Përmbajtja dhe muzika ishin te mishëruara me njëra tjetrën, prandaj ai me vëmendje zgjodhi tekstet që do ti kompozonte, dhe bashkëpunoi ngushte me libretistin Piave dhe me shkrimtarin dhe kompozitorin Arigo Boito. Thelloi anën dramatike dhe psikologjike te karaktereve te protagonisteve te operave te tij. Muzika e tij mbështetej ne gurrat e muzikës popullore prandaj u mbështet nga shtresat e gjera te popullsisë.

Edhe vete Verdi është kompozitor nacional me vlera polinacionale. Qysh gjate jetës se tij ai u be i njohur dhe i popullarizuar si një nder fytyrat me te njohura te vendit dhe te Evropës. Pleqërinë e thelle e priti te qete dhe pa trazira. Vdiq ne moshe te shtyre me 1901. Verdi kompozoi 26 opera dhe një rekuiem te njohur. Te gjitha operat nuk kane përmbajtje te përhershme. Ne fillim dhe ne mbarim te jetës se tij kompozoi opera komike ndërsa pjesa tjetër (shumica absolute) kane një përmbajtje serioze dhe disa sosh janë edhe tragjedi. Operat me te njohura te cilat radhite nder kryeveprat e muzikës operistike te botes janë : Nabukodonozor, Rigoleto, Trubaduret, Traviata, ballo me maska, Aida, Othello Falstaf opere komike.

Ne historinë e gjate te operës Verdi zë vend te nderit sepse arriti te bashkoj traditat me te bukura te operës Italiane, te mbetet thellësisht kombëtar, tu shmanget elementeve negative te operës Italiane, te absorboj elementet pozitiveq që ishin shfaqur ne artin e operës ne shekullin e XIX, madje edhe disa elemente te reformës se Vagnerit dhe te realizimit te letërsisë se kohës.