Asokohen kur u beslidhën dalzotët e Arbrit në Lezhë
570 vjet nga Kuvendi i Lezhës
Nga Albert Vataj
Asokohen kur u beslidhën dalzotët e Arbrit, Si tash 570 vjet
më parë mori udhë kuvendi i kryezotëve dhe princërve të Arbrit. Më 2 mars të
viti 1444 çeli punimet ai tubim gjithëarmbnor. S’andejmi përfaqësues të
zotërimeve erdhën për t’u lidhur në besë. Një e nesërme e përgjakshme dhe
robërie do të behte stuhishëm në vortar e t’parëve. Bisha e orientit në grahmat
e një vrage “tradhtie” po gatitej në hakërrinë e një hakmarrjeje. Rifitimi i
Krujës dhe zotërimeve të tjera, të rrëmbyera nga Skënderbeu e kishin kapluar në
qiell inatin e kësaj makine të përbindshme vrastare. Duhej dalë zot fateve të
trojeve arbnore. Askush më i besueshëm dhe më ndikues se Skënderbeu nuk do të
ishte ndër ta, zotër dhe kryezotër, trima dhe fisnikë. Kuvendi i Lezhës mbetet
një prej fillesave më të qenësishme të gjallimit të vetëdijes së Arbrit në
marrjen në dorë të fateve. Themelët e një aleance politiko-ushtarake të këtilla
përmasave, kanë të bedentë këtë tubim të sunduesve të asokohshëm. Rrethanat
historike, pritshmëritë e zhvillimeve, dinamika e fushatave osmane, mrujtën
idenë e thirrjes së kryezotëve në një kuvend, nga ku do të përftohej tharmi i
një aleance dalëzotësish të fatit të Arbrit.
Një pjesë e trojeve duke qenë nën paqen të kushtezuar, stepi
vendimmarrjen e princërve për t'u bërë pjesë e këtij kuvendimi. Kësisoj dhe
ndryshaz shtrimi i kësaj rrugë kërkoi një punë paraprake dhe ngulmëtare të
Skënderbeut, si nistar dhe prijës i kësaj mbledhje grusht në Lezhë. Megjithatë
të gjithë kryezotët u gjendën në një dakordësi duke u bërë pjesë e vullnetit të
bashkimit nën një përbetim. U dyndën nga krejtkah arbri shtrihej, zotër dhe
princër, kryetrima dhe kryezotë.
Fjala e Skëndërbeut në Kuvendin e Lezhës
Etër dhe princër fort të nderuar,
dhëntë Zoti e pushofshin të krishterët tanë së besuari dhe
më në fund, njëfarë neverie na majttë ne larg besës otomane, ose, më drejt,
larg pabesisë së tyne mëse kartagjenase. Dhe unë sot, sigurisht nuk do të
turbulloj qetësinë e atdheut, si një iniciator, ndoshta i urryer i një lufte të
re dhe nuk do t’ju shtyja juve me ngut në këto vështirësi e rreziqe të luftës
për interesa të larta, sikur Gjon Kastrioti, babai im i dëgjuar, e nga ana
tjetër, një princ shumë i urtë të mos i kishte zënë aq fort besë këtij Murati
të pabesë, kur nën preteksin e paqes, arriti t’i merrte rob e peng për siguri
të bijtë. Por ç’të qahesh më tej për prindin tim? Ky është një gabim i
përgjithshëm, një fat i përbashkët i të gjithë princërve të krishterë. Ç’të
them për fuqinë e grekëve, të misëve dhe pastaj të princërve të tjerë të
krishterë? Të gjithë këta, s’ka dyshim që i zhduku një besim i tillë i tepruar
dhe tani s’u ka mbetur asgjë nga otomani i pabesë, veçse mundësia për t’u penduar.
Prandaj nuk mbetet asgjë, o etër të këtij Kuvendi...
Por ja, do të thoshte kush, shumë gjëra otomani i ka shtënë
në dorë edhe me trimëri. Krahina të panumërta dhe mbretëri të shumta i ka vënë
nën zgjedhë në ditët tona me anë të armëve, e do të numëronte fitoret e
pambaruara të tij: Hyri krenar në Azi, i ra jo një herë anë e mbanë Greqisë dhe
pa derdhë pikën e gjakut, u fut kaq herë në Misi. Pra, mos kujtoni vallë se ai
e paska aq të lehtë të godasë Arbërinë e pamposhtur, Epirin e pathyeshëm.
Arbrin, Epirin, ku gjithë këta kapedanë, gjithë këta princër të pathyeshëm,
gjithë këta popuj fort luftarakë janë në vlug të fuqisë me armë në dorë, e të
bashkuar! Dhe me të vërtetë, se sa e çmojnë barbarët dhe se sa e llogarisin
trimërinë tuaj, për këtë, dëshminë më të sigurtë mund ta keni nga unë, që kam
kaluar shumë vjet me ta në paqe e në fushë. Me pahir e me përdhunë, i binden
nevojës për të luftuar kundër jush...
Por ndërsa dëshira ime për të folur dhe arsyeja e një
pikëllimi të përligjur po më shtyjnë që të zgjatem, unë po e them hapur se do
të ketë shumë nga ata që janë mësuar për një kohë kaq të gjatë me paqen,
megjithëse jo krejt të ndershme, dhe prandaj mund të hidhërohen ngaqë nuk i
ftoj tani për këto luftëra të vështira dhe mund të thonë se sido që të marrë
puna e fatit, asgjë s’mund të kryhet pa gjakun e tyre. Do të pikëllohen
gjithashtu nënat, që do të duhet t’i dërgojnë bijtë në luftëra të rrezikshme,
do të vajtojnë gratë; të shqetësuara për fatin e burrave, dhe fëmijët e vegjël,
të lënë në shtëpi, nga frika se mos mbeten jetimë. E ndoshta të gjithë do të më
quajnë gjakatar, gjë që tmerrohem kur e mendoj dhe do të më mallkojnë si një
shkaktar të papritur luftërash të rrezikshme dhe të gjakshme...
... Vetë përfundimi i luftës si një gjykatës i drejtë, do të
tregojë për së shpejti në është bërë çdo gjë mirë, apo keq. Vetëm për një gjë
do të guxoj unë t’ju zotohem juve të gjithëve, se në të gjitha punët e
mundimshme që do të na duhet të hyjmë, në të gjithë rreziqet që do të jetë
nevoja të përballojmë, mua do të më keni ushtar apo kapedan me durim të
pathyer. Çshtjes suaj e të krishtërimit, unë s’kam për t’i munguar as ditë as
natë, asnjëherë...
Por sido që të ndoshë në këtë mes, ne të paktën s’kemi për
t’u penduar për qëllimet tona, sepse unë gjatë gjithë asaj kohe që jetova me
armikun, ia mësova dhe ia di shumë mirë lëkurën, dhelpëritë, mashtrimet e
gjithë zakonet me radhë, gjë e cila është shumë e rëndësishme në punët e
luftës...
(Në këtë luftë) do të kemi me vete Senatin dhe popullin e
Venedikut, të vetmen shtyllë të fesë së krishterë, më të fuqishme sot në det e
në tokë, që mund t’i krahasojë triumfet e veta me gjithë triumfet që mbahen
mend në historinë njerëzore dhe që mund të matet me të tjerë për çfarëdolloj
lavdie...
...Fjala që ka marrë dhenë dhe thëniet e të gjithëve,
pohojnë se një ushtri shumë e madhe po gatitet pareshtur kundër nesh dhe me
energji nga më të mëdhatë që mund të bëhen. Prandaj i duhet dhënë fund çdo
vonese, o etër të Kuvendit, duhen lënë mënjanë këto këshillime tona, për të
cilat nevojat e luftës s’kanë kohë të presin. Duhet t’i bien anë e mbanë gjithë
vendit, duhet të shpallet vendimi, duhen numëruar kokë për kokë njerëzit, të
shkruhen pa humbur kohë ushtarët, me qëllim që të mos i kërkojmë mënyrat e
luftës kur të jetë vonë, atëherë kur të kemi armikun përpara dhe kur buçima e
borive për të thirrur ushtarët, të na shurdhojë veshët.
Ngrihuni pra, o etër të pathyeshëm, tregohuni më në fund, me
ndihmën e perëndive, të denjë për sundimin e krishterë para gjithë brezave që
do të vijnë këtej e tutje. Falenderimet nga unë për mirësinë e sotme, pritni të
armatosur, me përkrenare në krye, para flamujve, në djersë, në pluhur dhe do
t’i keni sipas ndihmave që do të jepni për luftën...
Pjesë nga fjala e Skënderbeut në Kuvendin e princërve të
Arbrit.
“Historia e Skënderbeut”, Marin Barleti, f.122-129
Themelet e Kuvendit të Lezhës
Për t'ia arritur këtij qëllimi, Skënderbeu sapo mori Krujën.
filloi bisedimet paraprake me bujarët shqiptarë. Këto bisedime, vazhduan edhe
në fillim të vitit 1444. Fitoret që po korrte Huniadi, lajmet që qarkullonin në
ato muaj se në vendet e ndryshme të Evropës qëndrore e perëndimore po bëheshin
përpjekje për të organizuar një fushatë të re ushtarake kundër turqve, suksesi
i shpejtë që korri Skënderbeu në çlirimin e zotërimeve të Kastriotëve si dhe
gadishmëria e mbarë popullit për të luftuar kundër turqve, i bindi bujarët
shqiptarë se kishte ardhur koha që të çliroheshin edhe ata nga zgjedha e
sulltanit dhe të rifitonin zotërimet e tyre të mëparëshme. Ne këto rrethana, ftesa
e Skënderbeut për të mbajtur një kuvend të përgjithshëm gjeti pëlqimin e
pothuajse të gjithë bujarëve shqiptarë. Kuvendi u vendos të mblidhej në fillim
të marsit. Mbledhja u caktua të bëhej në qytetin e Lezhës që ishte nën
zotërimin e Venedikut, për të mos ngjallur dyshimin e republikës dhe për të
evituar pakënaqësinë e bujarëve, që mund të shkaktohej në qoftë se mbledhja
bëhej në një nga domenet feudale. Republika e Venedikut dhe ajo e Raguzës u
ftuan të dërgonin përfaqësuesit e tyre në kuvend.
Kuvendi u çel më 2 mars 1444 pranë katedrales së Shën Kollit
të Lezhës. Midis bujareve që moren pjesë në kuvend qenë udhëheqësit e
kryengritjeve të mëparëshme: Gjergj Arianiti, Andre Topia, Nikollë Dukagjini
dhe Teodor Korona Muzaka. Personalitete të tjera të rëndësishme qenë gjithashtu
Pal Dukagjini, Lekë Zaharia, Lekë Dushmani,Gjergj Stres Balsha, Pjetër Spani,
sundimtari i Malit të Zi Stefan Cernojeviçi dhe mjaft feudalë të tjerë. Në
kuvend morën pjesë edhe përfaqësues të fiseve malësore.
Çfarë u diskutua
Çështja kryesore që u bisedua në kuvend qe ajo e bashkimit
të vendit në luftën kundër turqve. Skënderbeu, pasi u foli pjesëmarrësve të
kuvendit mbi të kaluarën e tij dhe arësyet që e kishin detyruar të shërbente si
sanxhakbej i sulltanit, u theksoi atyre nevojën e bashkimit të forcave të
vendit per të marrë pjesë në luftën kundër turqve tani që fitorja e hungarezëve
kishte hapur prespektiva për çlirimin e popujve të Ballkanit. Në përfundim të
bisedimeve, bujarët shqiptarë, megjithëse në shumë çështje kishin divergjenca
të theksuara, u shprehën në mënyrë të njëzëshme për bashkimin e tyre në luftë
kundër turqve, bashkim ky në shkallë kombëtare që ndodhte, nga sa dihet, per të
parën herë në historinë e Shqipërisë feudale. Me pëlqimin e pjesëmarrësve
kuvendi vendosi formimin e një besëlidhjeje e cila njihet me emërin
"Lidhja shqiptare", ose "Lidhja e Lezhës" Lidhja shpalli
Skënderbeun kryetar të saj.
Vendimet e Kuvendit
Një vendim tjetër me rëndësi që mori kuvendi i Lezhës qe
formimi i një ushtrie shqiptare me repartet që do të rekrutonin si Skënderbeu
ashtu dhe bujarët e tjerë në zotërimet e tyre. Komandant i saj u caktua
gjithashtu Skënderbeu, me titullin "kapiten i përgjithshëm ndërsa
komandantët e reparteve të veçanta do të caktoheshin nga vetë bujarët. Përveç
ushtrisë, kuvendi vendosi të krijonte edhe një arkë të përbashkët për të
përballuar shpenzimet e luftës. Fondi do të krijohej me kontributet që do të
jepnin bujarët shqiptarë si dhe me një pjesë të të ardhurave të kriporeve të
Shën-Kollit që ndodheshin në veri të Durrësit. Kontributi që premtuan të jepnin
bujaret arriti në shumën e rëndësishme prej 200 mijë dukatësh ari.
Comments
Post a Comment