Albert Dyrer i hershëm, rivjen mjeshtri i madh
200 eksponate të piktorit Albrecht Dyrer, ekspozon muzeu
kombëtar gjerman në Nyrnberg, prej datës 24 maj deri me datë 2 shtator.
Ekspozita që ka kushtuar dy milionë euro mban titullin ‘Dyrer i hershëm’.
Që në hyrje të ekspozitës të tërheq vëmendjen një objekt në
mermer i skulptorit Salomon Beer, vepër e vitit 1882 komplet e bardhë, që
prezanton Dyrer-in, artistin e parë gjerman i cili edhe i gjallë ka qenë i
famshëm në të gjithë Evropën. Kjo skulpturë e ka origjinën në një vizatim që
paraqet Dyrer-in në moshën 13-vjeçare me një kapelë në kokë. Ky autoportret i
Dyrer-it dhe skulptura hyjnë si të themi në një dialog me njëri tjetrin dhe me
atë që e vështron.
Kjo ekspozitë do të paraqesë veprën e hershme të artistit
deri në vitin 1505. Një pjesë e saj i kushtohet ambientit social në të cilin
është rritur Dyrer, i lindur në vitin 1471. I ati i tij, me profesion argjendar
dhe emigrant nga Hungaria, shumë shpejt arriti të krijojë një rrjet social.
Këto ishin kontaktet prej të cilave i biri më vonë mundi të përfitonte, tregon
kuratori i ekspozitës Thomas Esser.
“Ne kemi hasur në shumë personalitete të brezit më të
hershëm akoma, të cilët sigurisht që i kanë dhënë Dyrer-it impulse të tilla si
p.sh. interesin për artin italian, për të zbuluar tema mitologjike dhe të kohës
së Antikës por edhe impulse që kanë të bëjnë me mënyrën e të menduarit si
tregtar, gjë që i mundësoi atij kthimin e hobit në një profesion me fitim. Të
gjitha këto pikënisje me karakter intelektual dhe ekonomik ishin ekzistuese në
ambientin e Dyrer-it, i cili reagon pikërisht mbi të dhënat që i kishin
trashëguar brezat shembullor.”
Pagëzuesi i Dyrer-it Anton Koberger është njëri prej
perandorëve më të famshëm të medias së asaj kohe. Ai i mësoi atij të mendonte
ekonomikisht. Shumë shpejt Dyrer është në gjendje të komunikojë në nivel të
barabartë me shtresën elitare të qytetit. Kontaktet e tij fillojnë me
humanistin Willibald Pirckheimer e deri tek Konrad Celtis. Për një edicion të
princit të poetëve, ai kontribuon me një figurë prej druri si shprehje e
alegorisë me filozofinë, e cila tani do të jetë e ekspozuar në muze. Në këtë
kontekst poeti Celtis e ka lavdëruar së tepërmi artistin e ri duke e quajtur
‘Apelles-in e ri’ – që ishte piktori më i famshëm i epokës së Antikës dhe
kishte punuar në oborrin e Aleksandrit të Madh.
Në ekspozitë do të jetë edhe vepra më e vjetër e mjeshtrit
të Nurembergut: portreti i të atit, i varur direkt pranë atij të nënës. Në
pjesën e pasme të pikturave ndodhen emblemat e prindërve të tij. Edhe Dyrer
njësoj si gjeniu i muzikës Mozart, u përkrah shumë nga babai i tij.
“Dyrer mund të prezantohet si një artist me famë evropiane.
Ai padyshim ishte i tillë. Kjo mund të vërtetohet nëse kemi parasysh sa shumë
prej grafikave të tij janë kopjuar dhe perceptuar në artin evropian. Ai nuk
mund të ishte një artist me famë në përmasa rajonale. Megjithatë ai ishte një
njeri si gjithë të tjerët nga natyra, të cilin e ka mbrujtur ambienti i tij
social. Sot nuk kemi me nevojë për alegorinë kombëtare të Dyrer. Shekulli 19 e
ka trajtuar atë si një prej artistëve më të mëdhenj gjerman. Studimet e viteve
60 dhe 70 e kane deklaruar Dyrer-in si artist universal. Ne edhe sot kemi ende
mundësinë ta rizbulojmë atë si artist rajonal pa i bërë aspak dëm rëndësisë
botërore që ai ka.”
A është kjo krenari, vetëbesim apo arrogancë? Kurrë më parë
një artist nuk ka vështruar vizitorët e tij kaq hapur, kaq drejtë në fytyrë si
Dyrer në portretet e tij. Por ai sfidon rregullin se vështrimi i drejtpërdrejtë
është i rezervuar vetëm për Jezu Krishtin. Dhe i riu zbulon edhe diçka tjetër:
nënshkrimin. Dyrer ishte artisti i parë që ka filluar të nënshkruajë me një
monogram veprat e tij në mënyrë sistematike.
Comments
Post a Comment