Gjermanët të shokuar nga ekspozita në Francë

Ekspozita "De l'Allemagne" në Paris duhet të ishte një simbol i miqësisë gjermano-franceze. Por tani gjermanët ndjehen të keqinterpretuar në art.

Në hyrje të ekspozitës për Gjermaninë në muzeun e Luvrit në Paris lexon dy emra të gdhendura në dru: "Madame de Staël" dhe pak centimetra pranë "Heinrich Heine". Njëra është franceze: Madame de Staël shkoi në fillim të shekullit të 19-të në Gjermani dhe  shkroi atje librin "De l'Allemagne". Ajo rrëfente nga Gjermania për Gjermaninë dhe u jepte gjermanëve në të njëjtën kohë këshilla, se çfarë mund të mësonin nga Franca. Tjetri, Heinrich Heine, i përgjigjej asaj si poet gjerman nga mërgimi në Paris. Ata madje ziheshin, që atëherë. 

Tani emrat e të dyve hijeshojnë një punim në dru të Anselm Kiefer. Artisti gjerman ka sjellë dhjetë punime me dru për sallën e hyrjes së ekspozitës. Mbi njerën gjen mbishkrimin "De l'Allemagne – nga Gjermania dhe mbi Gjermaninë". Kështu quhet ekspozita në Luvër të Parisit.

Kuratori Sébastien Allard me kryeministrin francez Jean-Marc Ayrault në hapjen e ekspozitës

"De l'Allemagne" duhet të ishte një projekt i takimit të kulturave, me anë të të cilit festohet 50 vjetori ti traktatit të miqësisë gjermano-franceze. Tani gjermanët dhe francezët grinden sërish. Por jo në të njëjtën kohë, njëri pas tjetrit.

Ekspozita është një bashkëpunim, nën patronazhin e kancelares gjermane dhe presidentit francez, e konceptuar nga forumi gjerman për histori arti në Paris dhe e ndërtuar nga Luvri. Hapja u bë para tri javësh nga ministri gjerman i shtetit për kulturën.

Disa të entusiazmuar, të tjerët të shokuar

Kritika franceze është që atëherë e entuziasmuar, reagimet në gazetat gjermane nga ana tjetër janë shpesh të çuditura, nëse nuk e shprehin hapur tronditjen. Akuza: Luvri tregon historinë e pikturave të një vendi  "të munduar nga forca të fuqishme të errëta", Ekspozita kapërcen romantikën dhe drejtohen në mënyrë direkte në periudhën e nazismit", shkruan një gazetë gjermane. Ajo vërteton të gjitha klishetë për vendin fqinj romantik dhe në të njëjtën kohë me një errësirë të rrezikshme.

Danièle Cohn është njëra nga kuratoret e ekspozitës dhe filozofe në universitetin e Parisit Sorbonne. Ajo u përgjigjet pyetjeve të DW në një gjermanishte shumë të rrjedhshme: "Një ekspozitë për Gjermaninë nuk do të thotë, që të thuash gjithçka për Gjermaninë." Ne kemi dashur t'u tregojmë francezëve, të cilët dinë pak për artin figurativ gjerman, një spektër sa më të gjerë të historisë gjermane të artit. "Ne duam që njerëzit të shtrojnë pyetje në lidhje me këtë histori kulture, e cila për ne është aq e afërt dhe njëkohësisht aq e largët." "Për ne arti gjerman nuk është aspak i errët", thotë edhe Sébastien Allard, gjithashtu kurator i ekspozitës dhe restaurues në Luvër.

Gjermanët dhe vetëdija e tyre kombëtare

Afro 200 vepra mund të vizitohen ndërkohë në Luvër. Ata shtrihen nga vitet 1800 deri 1939 dhe janë të nënndara në tre kapituj kryesorë. I pari i përkushtohet kërkimit të vështirë për një vetëdije kombëtare gjermane, e cila në krahasim me francezët u zhvillua çuditërisht vonë.

Ekspozita tregon në piktura, se si gjermanët fillimisht ëndërronin për Italinë, apo për Greqinë e lashtë.

Në piktura të tjera pastaj mund të shihet se si shumë shtete të veçuara gjermane erdhën e u bashkuan, për shembull përmes përrallave dhe legjendave të përbashkëta. Ata ndërtuan sipas shembullit të romantikës kishtare katedralen e Këlnit, një simbol të krenarisë kombëtare.

Një nga veprat në ekspozitë "L’Arbre aux corbeaux" nga Caspar David Friedrich, 1822.

Pikërisht në këtë pjesë  vë theksin e parë kritik galeristi gjerman Karsten Greve. Kjo "errësirë mitologjike dhe demonët, që zvarriten kudo", e bezdisin shumë. "Tendenca e kësaj ekspozite, më duket negative", thotë ai. Prej 24 vjetësh galeristi nga Këlni ka një degë në Paris. Ai mendon se ështe "absolutisht e tmerrshme", kur tema kombëtare lartësohet përsëri kaq shumë. Arti është fundja art botëror.

Kapitulli dytë i ekspozitës tregon interesin për natyrën dhe sidomos me Caspar David Friedrich, një nga piktorët më të rëndësishëm të romantizmit të hershëm gjerman. Panoramat e tij të maleve gjermane apo nga Deti Baltik janë të njohura në mbarë botën. Këto peisazhe të mjegullta dhe njëkohësisht sublime, mund të interpretohen lehtë edhe si klishe. Sidomos pasi Friedrich ështe një nga të paktët artistë, të cilët janë ekspozuar shpesh në Francë, thotë Karsten Greve.

Nga romantika tek nazismi

Kapitulli i tretë i kushtohet njerëzve ndërmjet dy luftërave botërore dhe dhe përfundon pikërisht me nazisten e flaktë Leni Riefenstahl dhe filmin e saj "Olympia" të vitit 1936.

"Përse nuk ka Bauhaus?", pyet Karsten Greve. Për të kjo është një shkollë arti, që është e njohur para së gjithash për artet e aplikuara, "një prej zhvillimeve më të mëdha demokratike të shekullit të 20-të". "Aty nuk ka patur kontroll pasaportash, a je francez, rus gjerman, apo çfarëdo që të jesh." Ai vetë tregon në galerinë e saj pikërisht Louise Bourgeois, një franceze, e cila në fillim të luftës së Dytë Botërore shkoi në Nju Jork dhe nuk u kthye kurrë më. Ajo e shihte veten thjesht si qytetarë të botës.

Lovis Corinth, Ecce Homo, 1925.

Por krahas Riefenstahl-it janë të ekspozuara edhe punime të Käthe Kollwitz, Otto Dix dhe Otto Sander. Artistë, të cilët në punët e tyre trajtuan tmerret e e Luftës së parë Botërore dhe parashikuan të vinin ato të Luftës së Dytë.

"Unë mund ta kuptoj se për gjermanët ballafaqimi sërish me nacionalsocializmin është disi i turpshëm", thotë Cohn Danièle, "por kjo nuk duhet të të acarojë." Fundja Luvri me sallën e fundit ka dashur të tregojë diçka krejt tjetër. Se artistët gjermanë pikërisht midis dy luftërave botërore janë konfrontuar me pyetjet e njerëzimit. Fakti që ekspozita mbaron në vitin 1939, ka qenë një përpjekje për të marrë një datë, që është e rëndësishme për të gjithë Evropën. Ata kanë vendosur me vetëdije që të mos marrin vitin 1933 dhe marrjen e pushtetit nga Hitleri si mbyllje të ekspozitës.

E si u duket vizitorëve ekspozita?

Të bie menjëherë në sy: Gjermanët dhe francezët e perceptojnë ekspozitën në mënyrë krejt të ndryshme. Mosmarrëveshja mbi efektin e ekspozitës tregon, nga njëra anë sa të tensionuara janë marrëdhëniet politike mes Gjermanisë dhe Francës. Por mbi të gjitha, si gjermanët pikërisht në mesin e krizës së euros kanë frikë që të perceptohen përsëri si agresor. Nëse Angela Merkel shfaqet në faqet e gazetave greke me mustaqet e Hitlerit, atëherë, me sa duket, nuk është nevoja për një tjetër ekspozitë, që mund ta paraqesë Gjermaninë  ndoshta negativisht edhe në art.

Shumë vizitorë të Luvrit e marrin më lehtë. Gjermanë dhe francezë hyjnë e dalin këtu së bashku. Ndoshta ata diskutojnë më pas me një gotë verë apo birrë se çfarë u ka pëlqyer dhe çfarë jo, në miqësi të plotë. Si dikur Madame de Staël dhe Heinrich Heine.