Shën Valentini, dita kur dashuria triumfoi mbi paganizmin

Nga Albert Vataj

14 Shkurti është tashmë një traditë e jetësimit festiv. Eshtë kjo ditë, kjo festë që ka udhëtuar gjatë me njerëzimin, kjo kremte e hyjshme e cila ka ndezur dëshirime, ka zgjuar vullnete pozitive dhe përflakur pasione. Puthje, lule, dhurata e duar që shtrëngojnë njëra-tjetrën, janë peizazhi që mbush ngado pamjen që të magjeps. Pas një harrese dhe anateme që qëndroi se kërcënim mbi ateizmin, kjo festë është një përkujtim, një mirënjohje që brezat i falin jo vetëm martirizimit të një prifti, por forcës që jeton dhe motivon jetësoren tonë, dashurinë.

Simboli i të dashuruarve prej vitesh edhe në Shqipëri është kthyer në një festë që pak a shumë u takon të gjithëve. Njerëz të moshave të ndryshme i sheh në këtë ditë të nxitojnë dyqaneve për të blerë një dhuratë për të dashurit e zemrës, mundësisht të veçantë. Mjafton edhe një lule për të shprehur atë që njerëzit kanë në zemër.

Valentini, prifti që sfidoi perandorin

Një ndër perandorët e Romës Antike, Klaudi II bëri një tentativë të dështuar për të kthyer prapa rrotën e historisë. Në vitin 260 në Romë doli një dekret perandorak që urdhëronte që gjithë popullata të braktiste besimin kristaian që po përhapej gjithnjë e më shumë dhe të rikthehej në ritet pagane të periudhës para Krishtit. Perandori thirri një nga priftërinjtë më në zë të asaj kohe, Valentinin, peshkop i Ternit, mik i të rinjve, duke u munduar ta bindte që të konvertohej në paganizëm dhe të udhëhiqte fushatën e tij për të rikthyer popullin romak pranë perëndive të vjetra pagane. Peshkopi Valentin, me dinjitet, refuzoi ofertën e Perandorit. Jo vetëm kaq. Ai u mundua të bindte Klaudin II të konvertohej në kristianizëm. Refuzimi i kushtoi shtrenjtë peshkopit Valentin, i cili u mbyt nën breshërinë e gurëve dhe pastaj u ekzekutua publikisht duke i prerë kokën. Ishte 14 shkurti i vitit 270.

Dashuria e fundit e Valentinit

Legjenda thotë se ndërsa ishte në burg, në pritje të ekzekutimit, prifti u dashurua me Asterius, vajzën e verbër të gardianit. Me besimin e tij, Valentini i riktheu dritën e syve vajzës që dashuronte dhe në fund i la një copë letër ku shkruhej "Nga Valentini juaj". Autori vdiq, por fraza mbeti e ngulitur në shekuj dhe shërbeu si model gjuhësor për të mbyllur letrat e të dashuruarve në gjithë botën e krishterë.

Lotaria që u shndërrua në festë

Festimet e Shën Valentinit i kanë rrënjët në përpjekjet e kishës katolike për të ndryshuar ritet pagane të kohës. Rreth shekullit V pas Krishtit kishte ende shumë persona që festonin një nga Zotat e quajtur Lupercus. Sipas traditës pagane, ai dhuronte fertilitet. Njerëzit që adhuronin këtë perëndi shkruanin emrin në një copë letër dhe e depozitonin brenda një vazoje, brenda së cilës përziheshin. Ishte si një lloj lotarie. Një djalosh i zgjedhur rastësisht nxirrte "fituesit" të cilët, sipas besimit, do të kishin një vit të mbarë në jetën intime dhe plot pjellori. Ishte një traditë që në Romën antike zhvillohej që nga shekulli IV para Krishtit dhe kishte rrënjë të thella te romakët, megjithëse ata po përqafonin gjithnjë e më shumë besimin kristian. Klerikët e ndodhur përpara një problemi të tillë gjetën një zgjidhje tjetër. Të nxisnin festimin e një tjetër feste me rrënjë në krishterim dhe më interesante për njerëzit. Dikush u kujtua për priftin Valentin, të martirizuar rreth dy shekuj më parë në emër të dashurisë. "Festa e të dashuruarve"-thanë priftërinjtë e Romës dhe kështu i vunë emrin e Valentinit, të cilin e shpallën shenjtor. Kështu, e pëlqyer nga njerëzit dhe e bekuar nga Kisha Katolike, festa e re u përhap me shpejtësi në vendet me besim kristian, duke predikuar dashurinë për njerëzit, për familjarët dhe në mënyrë të veçantë për njeriun e zemrës.

Çfarë hanin përpara një takimi dashurie

Simboli i artit të dashurisë, Kazanova, kishte shumë besim në efektin afrodiziak te aragostat e detit. Përpara një takimi të rëndësishëm dashurie, Kazanova konsumonte deri në 50 copë. Paolina Bonaparti e konsumonte mën-gjesin në vaskën e banjos. Çdo mëngjes një shërbëtor i fuqishëm e ngrinte në krahë, nudo, dhe e çonte në vaskë duke i sjellë tabakatë me aragosta dhe shampanjë. Ushqime të domosdoshme për flirtet e shumta të ditës. Kleopatra preferonte arrat ose bajamet me mjaltë. Thuhet se meshkujt nuk e përballonin dot nëse ushqehej me një sasi të konsiderueshme të këtij ushqimi. Edhe Atila besonte në fuqinë stimuluese të mjaltit, duke konsumuar sasi të konsiderueshme. Thuhet se në ditën që u martua hëngri një sasi aq madhe saqë nuk e ndjeu as atakun kardiak që në kushte të tjera mund t'i merrte jetën. Personazhe të tjerë si Madamë dë Berri, Markezi de Sadë, Luigji XIV dhe Napoleoni kishin një besim të patundur në fuqinë çudibërëse të tartufit. Në atë kohë nisi moda e gjuetisë së kërpudhës së rrallë që kryesisht gjendet nën tokë. Ndërsa Madamë Pompadur ishte shumë me më pak pretendime. Për të ushtrua pushtetin mbi meshkujt ajo i lyente rrobat me vanilje. Në veprat e tij Shekspiri këshillonte bimët aromatike, menten dhe rozmarinën si stimolantë për njerëzit e moshës së dytë.