Skipioni i hapi Romës rrugën e fuqisë botërore

Skipioni (Publius Cornelius Scipio Africanus Major) lindi më 236 dhe vdiq më 183 p.e.s , gjeneral plot frymëzim, i cili mundi Kartagjenën.Publi Kornel Skipion Afrikani shpesh është konsideruar si arkitekti i supremacisë së Romës në botë.Nën komandën e tij, gjatë Luftës së Dytë Punike,ushtritë romake i përzunë kartagjenasit nga Spanja, e cila kaloi atëherë nën mbrojtjen romake. Më pas, ai filloi betejën në Greqi kundër mbretit Filip V të Maqedonisë, i cili mbështeste Hanibalin.

Skipioni e ndryshoi strategjinë e Fabius Maksimit, i cili kishte lufuar kundër Hanibalit në Itali: ai e zhvendosi frontin e luftës në Afrikë. Fitorja vendimtare e Skipionit kundër Hanibalit në betejën e Zamës i dha fund Luftës së Dytë Punike dhe i dha Romës Afrikën. Kur u kthye në Romë, populli mirënjohës e priti si ngadhnjimtar dhe e përshëndeti me nofkën "Afrikani", e cila mbeti në histori. Skipioni ka qenë, pa kundërshtim, një nga prijësit ushtarakë romkë më të shkëlqyer dhe karizmatikë.

Skipioni ishte anëtar i njerës prej familjeve më të mëdha romake, mori një post drejtues në moshë shumë të re, pas vdekjes në Spanjë të babait dhe xhaxhait të tij. Fitorja që ai arriti në Spanjë ishte prova e talentit të tij si gjeneral. Skipioni i stërviste luftëtarët e tij me taktika, që i kishte mësuar nga vetë Hanibali. Zakonisht, ushtria romake sulmonte me një rresht ballor, i përforcuar nga afër nga të dy krahët, por dy herë radhazi, në Bekule dhe në Ilipia, fitorja u arrit duke e ndarë pjesën më të madhe të ushtrisë, për ta sulmuar armikun nga krahët.

Rastësia e ndihmoi Skipionin kur ai sulmoi shtabin kryesor të armikut në Kartagjenë. Një zbaticë jo e zakonshme e detit zbuloi murin verior të qytetit. Ai e sulmoi dhe e pushtoi qytetin, zuri robër, mblodhi rezerva të çmuara dhe furnizime për ushtrinë dhe mundi të fillonte betejën e ardhshme me epërsi strategjike të sigurt.

Fitoret e Skipionit në Spanjë dhe në Maqedoni e bënë atë shumë popullor në të gjithë Italinë, e cila ndodhej vazhdimisht nën presionin e sulmeve të Hanibalit. Atëherë, Skipioni nisi një fushatë të fuqishme në favor të transferimit të luftës nga Italia në tokën kartagjenase. Kjo politikë ishte diametralisht në kundërshtim me atë të Fabiu Maksimit, i cili drejtonte luftën kundër Kartagjenës që prej disfatës së mynxyrshme të romakëve në Kanë (Itali).

Fabius Maksimi ishte i kujdesshëm nga natyra. Refuzimi i tij për t'u ndeshur me Hanibalin në një betejë të organizuar e kishte bërë jopopullor për shumë romakë. Përpara Kanës, për metodate tij që synonin fitimin e kohës, atij i kishin vënë nofkën "sahanlëpirës i Hanibalit". Strategjia më e guximshme e Skipionit, që nuk i shmangej përballjes me armikun në tokën e tij, mori miratimin e romakëve, me gjitë kundërshtimin e tërbuar të Fabiusit.

Fitorja përfundimtare e Skipionit varej nga mbështetja e një udhëheqëi numid,Masinisës. Negociatat e para të Skipionit me numidët u penguan nga një zënkë e brendshme ndërmjet dy prijësve të Numidisë. Vetëm fitorja e tijë në një betejë kundër tyre i bindi ata të radhitehin në anën e Romës. Në këtë moment, Kartagjena do të kishte kërkuar paqen, nëse Hanibali nuk do të ishte kthyer kur u largu nga Italia.

Sidoqoftë, Hanibali e kishte të humbur betejën përfundimtare të Zamës. E përforcuar nga kavaleria e Masinisës, ushtria romake kishte epërsi në numër. Mercenarët e përgatitur keq, prej të cilëve përbëhej ushtria kartagjenase e mbledhur me nxitim, e humbën toruan dhe e prishën rreshtimin; sulmet e elefantëve nuk patën efekt, sepse romakët thjesht u shmangën dhe i lanë ata të kalonin.

Prestigji i Skipionit në botën romake ishte shumë madh, kështu që rivalët e tij u munduan ta diskreditonin. Të kërcënuar nga ndikimi i tij i gjerë ata nisën një fushatë shpifjesh. Rivalëte akuzuan se ai kishte braktisur praktikat tradicionale romake dhe kishte përqafuar kultet helenistike, të cilat e kishin joshur. I akuzuar për korrupsion,ai u detyrua të tërhiqej nga jeta publike derisa vdiq.

Të gjitha dokumentet e lashta përmbajnë të njëjtën ide për talentin ushtarak të Hanibalit. Si romak i mirë, Tit-Livi flet për "pabesinë punike" të Hanibalit, por, gjithashtu, pohon se si luftëtar "nuk e kishte shokun". I rritur me urrejtje për romakët, Hanibali e nisi Luftën e Dytë Punike me sulmin kundër Sagontës, në Spanjë. Duke marrë iniciativën,ai nisi sulmin kundër Italisë, kaloi alpet, por gjatë këtij udhëtimi ai humbi shumë njerëz dhe kafshë (shumica të cilave ishin elefantë). Ai u shkaktoi disfata të mëdha romakëve pranë liqenit të Trasmenës, pastaj në Kanë. Pasi luftoi 16 vjet në Itali, ai u kthye në Kartagjenë, kur romakët zbarkuan në Afrikë. Vdiq i dëbuar nga vendi i tij, duke parapëlqyer vetëvrasjen dhe jo robërinë në duart e romakëve.

Historiani i lashtësisë Polibi siguron se, nëse Hanibali do të kishte nënshtruar në fillim pjesën tjetër të botës, ai do ta kishte mundur Romën. Kornel Neposi vlerësonte se ai "ua kalonte në parashikim të gjithë gjeneralëve të tjerë". Ai u mund, pasi Kartagjena, xheloze për autoritetin e gjeneralit të saj, nuk e mbeshteti aq sa duhej gjatë fushatës së në Itali.

JETËSHKRIMET – KURESHTI NGA JETA E SKIPIONIT

* Karizma e Skipionit ishte e jashtëzakonshme për një prijës romak. Tit-Livi tregon se sjellja e tij i shtynte njerëzit të besonin se ai ishte nën mbrojtjen e perëndive, prej të cilave ai merrte këshilla. Fama e tij ishte aq e madhe, saqë bëri që për të të krijoheshin e të qarkulloin lgjenda para dhe pas vdekjes. Shumë veta besonin se zbatica e jashtëzakonshme, që e ndihmoi të mundte Kartagjenën, u realizua nga perënditë; një natë përpara, në ëndërr, Neptuni i kishte premtuar se do ta ndimonte. Sipas një legjende akoma më të çuditshme, Skipioni ishte djali i perëndisë Jupiter, i cili ishte shfaqur në krevatin e nënës së tij, në formën e një gjarpri.

* Përgjithësisht, në publik Skipioni sillej sikur veprimet e tij ishin të frymëzuara nga ëndrra paralajmëruese ose të diktuara nga një këshillë hyjnore, qoftë sepse ai vetë ishte skllav i supersticioneve të tij, qoftë se të tjerët duhej t'i bindeshin pa diskutuar, sikur urdhrat e tij të ishin shqiptuar nga ndonjë orakull. Me dashje apo jo, kjo sjellje dukej se konfirmonte legjendën shumë të përhapur se ai kishte origjinë hyjnore. Kjo sjellje "e frymëzuar" u bë karakteristike për "Rrethin e Skipionëve", siç u quajt familja e tij. Ky rreth u dallua për mënyrën luksoze të jetesës dhe për prirjen e theksuar për kulturën greke. Elementët më konservatorë të shoqërisë romake nuk e miratonin sjelljen e tyre dhe njerëz, si Katoni Plak, nuk e fshehën kundërshtimin për të. Nipi (i adoptuar) i Skipionit u dallua në Luftën e Tretë Punike. Edhe atij i vunë nofkën "Afrikani". Një historian i vjetër ka thënë se Skipioni i I-parë i hapi Romës rrugën e fuqisë botërore, ndërsa i II-dyti i kishte hapur asaj rrugën e luksit.