Qymtim zërit të tulatur të një lirike

Nga Albert Vataj

Një gërthimë dramatike, që vazhdon të luhet si në një teatër absurd, si në shtjellë e atyre erërave që kujtonim se ishin vetëm trille të perëndive mitike, kështu do ta kumtonte qasjen poetike të Zog Hysenajt personaliteti i letrave shqipe, Adem Istrefi. Qasjen poetike jam yshtur gjithherë për ta parë nga një këndvështrim ndryshe nga sa orvaten të na miklojnë turli lloj shkresurinash dhe togjesh letre që në vetvete më shumë se një kërcënim civil, përbëjnë një krim ekonoligj. Poeti nuk rreket të rënd pas turmës, nuk ngucat asnjë dimension shpirtëror apo emotiv për të përmbushur tekat masoviste. Ai vjen për të kumtu me një gjuhë, që veç perënditë kanë qasur në përmasa kohore ta përqafin, si e vetmja shtysë për të predikuar nër njerëz jetën si parajsë tokësore. Edhe përpjekja e Zog Hysenajt është një pakt me vetveten, që pikënisë në kryeherën e saj tek lidhjet me vendlindjen, me gjithçka tjetër që gjallon bashkë me praninë e tij. “Si su mërzit bjeshka pa mua” është një lajtmotiv brendie që reflekton në tërë faqet e këtij libri. Ndërsa përfshihem në spiralen e këtij shpirti që përpushet prej vetvetes, më kujtohet poeti italian Ungareti, sipas të cilit poezi është një goditje, është një spazëm që na tkurr duke na përmend vullnetin e dhumbjes, si ura e vetme për në podin e poetit. Hysenaj me këtë përpjekje veç të tjerash mëton atë që në këtë rrokopujë ngrehaluce “korifenjsh” mundet me e kumtu vetëm një konstelacion shpirtëror, i cili duke u përfshir nga një stuhi galaktike brendie, ka kurajën të kap penën, si të vetmen armë të mbetur në duart e tij, jo për të shpëtuar botën, por veten. Ndoshta këtë e bën edhe për të dëshmuar, për të kapur një nga atë mori fijesh që të shpien në fund. Lirikat në këto vargje, hera-herës nxjerr kokën e vështron e tulatur mes valëve e tërbimit të këtij përroi që tatpjetet potershëm. Ky shpirt nuk ka behur në këmbët e një shtatoreje të thërmuar për të treguar se ka vendosur të gjunjëzohet për të fundit herë. Në të dëshirat përpushen si shpuza nën vellon e trashë të grisë së horizonteve që hapërdahen. Ne fund të tymnajës, në krye t’ahishtes/që rrallë ndonjë zog shtegëtar/ lëshon një cicërimë këtu e një glasë atje/ poeti viket... për amanetet bjeshkatare që nuk u thanë.

Në kandën për të pëshpërit përmes kordave të grrithura të një zëri që herë hepohet e herë palohet nëpër bashtina, ku frymëmarrja e natyrës është e thellë e flatërimi i zogjve është paqtues, prekesh nga përkëdhelia e duarve të ashpra që herë kryqëzohen e herë flakërijnë. Në të kundrohesh nga një puhi që vjen e mbushet me tërbim që shkund krenarinë e kahershme të bjeshkëve. Tek-tuk dëgjon dihatjen e moçme, e klithmën e tashme të kohës. Vargëzimi i atij zëri që i gufon përsfundi poetit tërhiqet si prej një joshjeje lozonjare, e bie në kurthin e një përplasje krahësh e pëshpërimash. Papritmas sytë përtypin lotë e pamundësitë mbushin shtambat në këtë rrebesh për të të shuar etjen. Ke vendosur të lexosh këtë libër, mos hezito.