Uliksi i James Joyce

Uliksi

Nga James Joyce*

Çfarë kursesh paralele ndoqën Blumi dhe Stiveni gjatë kthimit?

Pasi u nisën së bashku me hap normal shëtitës nga Beresford pleksi, ata ndoqën drejtimi e quajtur Louër dhe Midël të rrugës Gardiner dhe sheshin Mauntxhoi, nga perëndimi; pastaj me hapa më të ngadaltë secili duke marrë majtas, drejt Gardiner Plejsit, hutueshëm deri tek cepi më i fundëm i rrugës tempull, nga veriu; mandej me hapa të ngadalësuar e me ndalesa, duke marrë djathtas, nga rruga tempull deri në Harduik Plejs. Duke u avitur, jo barazisht, me hapa të qetë shëtitës, ata kaluan matanë cirkut, diametralisht para kishës së Xhorxhit, me perimetrin e secilit rreth më të vogël sesa harku që tërheq.

Për çfarë fjalosi dumvirati gjatë itinerarit?

Për muzikën, letërsinë, Irlandën, Dublinin, Parisin, miqësinë, femrën, prostitucionin, dietën, për ndikimin e llambës me gaz dhe të harqeve rrëzëllitëse në rritjen e pemëve të përngjitura paraheliotropike, për vendosjen e thasëve me rërë për raste urgjence nga kompania e duhur, për kishën romane katolike, për beqarinë ekleziaste, për kombin irlandez, edukimin jezuit, karrierën, për studimin e mjekësisë, për dietën e shkuar, për ndikimin keqbërës të parasabatit dhe për të fiktit e Stivenit.

A zbuloi Blumi faktorë të përbashkët ngjashmërie mes reagimeve përkatëse, pëlqyese dhe mospëlqyese, kundrejt përvojës?

Të dy ishin të ndjeshëm ndaj përshtypjeve artistike muzikore më tepër se ndaj atyre plastike apo piktoriale. Të dy preferonin më shumë mënyrën kontinentale të jetesës kundrejt jetës ishullore, për një vend banimi këtej Atlantikut sesa përtej tij. Të dy rridhnin nga një edukim i hershëm familjar dhe qëndrueshmëria heterodokse iu kishte mësuar mosbesimin ndaj shumë doktrinave fetare, ortodokse, kombëtare, shoqërore dhe etike. Të dy pranonin ndikimin herë nxitës, herë trullosës, të magnetizimit heteroseksual.

A ishin pikëpamjet e tyre të ndryshme mbi disa çështje?

Stiveni ndahej haptazi nga pikëpamjet e Blumit mbi rëndësinë e vetëndihjes distike dhe qytetare, ndërsa Blumi, me takt, ndahej nga pikëpamjet e Stivenit mbi afirmimin e përjetshëm të shpirtit të njeriut në letësi. Blumi bashkohej fshehurazi me korrigjimin që i bënte Stiveni gjykimit prapanik lidhur me caktimin e datës së konvertimit të kombit irlandez në fenë e krishterë nga druidizimi, sajë Patrikut, birit të Kalpornit, bir i Potitit, bir i Odisit, i dërguar nga Papa Çelestini I në vitin 432 në mbretërinë e Lirit deri në vitin 260 ose aty rrotull në mbretërinë e Kormak MakArtit (vdekur më 266 p.e.s.) vdekur nga mostretja e ushqimit nga Sliti dhe i varrosur në Rosnari. Mbarim të cilin Blumi ia mvishte mungesave gastrike dhe disa përbërjeve kimike me gradë të ndryshme alkooli dhe tradhtie bashkëkohore, e përshpejtuar nga kapitja mendore dhe shpejtësia e lëvizjes së vrullshme rrethore në një atmosferë prehëse, këtë Stiveni ia mvishte shfaqjes sërishmi të një reje mëngjesore (e perceptuar prej të dyve nga dy pika të ndryshme vëzhgimi, Sendikovi dhe Dublin) fillimisht jo më madhe se dora e një gruaje.

Kishte pika të përbashkëta mohuese në pikëpamjet e tyre?

Ajo mbi ndikimin e dritës së llambave me gaz ose dritës elektrike në rritjen e pemëve të përngjitura paraheliotropike.

A kishte diskutuar Blumi për çështje të ngjashme gjatë ecejakeve të mbrëmjes në të shkuarën?

Në 1884 me Ouen Goldbergun dhe Sesil Tërnbullin gjatë natës nëpër shëtitjet publike në hapësirën midis sheshit Longud dhe këndit të Leonardit dhe atë mes këndit të Leonardit dhe rrugës Sinxh e atë mes rrugës Sixh e sheshit Blumfild. Në 1885 me Persi Epxhonin gjatë mbrëmjeve, të mbështetur pas murit në pjesën midis vilës Gjibraltar dhe ndërtesës Blumfild në Kramlin, baronia e Apërkrosit. Në 1886 herë pas herë me të njohur rastësorë dhe blerës të mundshëm në pragjet e shtëpive, në sallonet para derës, nëpër vagona trenash të klasit të tretë të linjave jashtë-urbane. Në 1888 shpeshherë me major Brajen Tuidin dhe të bijën, Marion Tuidin, së bashku ose veçmas, në sallën e ndenjes tek Methju Dilloni në Raundtaun. Një herë më 1892 dhe një herë më 1893 me Xhulius Mastianksin, të dy rastet në korridorin e shtëpisë së tij (Blumit) në rrugën Lombard në anën perëndimore.

Çfarë shqyrtimesh bëri me vete Blumi lidhur me rrjedhën e parregullt të datave 1884, 1886, 1888, 1892, 1893 dhe 1904 para mbërritjes së tyre në destinacion?

Mendoi se zgjerimi në rritje i fushës së zhvillimit dhe përvojës individuale shoqërohej në mënyrë prapakthyeke nga një kufizim i orëve bisedimore në marrëdhëniet ndërindividuale.

Në çfarë mënyrash?

Nga ekzistenca në ekzistencë, ai u kish dalë para shumë vetëve dhe ish pritur si një; nga ekzistenca me ekzistencë, ai ishte me çdokënd si çdokush me çdokënd; nga ekzistenca në mosekzistencë do të mbaronte fare nga të gjithë si i paperceptuar nga kush.

Çfarë veprimesh kreu Blumi pasi mbërritën në destinacion?

Tek shkallët e parme, tek i 4-ti i numrave baraz-ndryshëm të pafat, shtëpia me numër 7 në rrugën Ekles, ai e çoi dorën mekanikisht tek xhepi i pasmë i pantallonave për të nxjerrë kyçin e drynit.

Aty ishte çelësi?

Ishte në xhepin përkatës të pantallonave që i kish veshur një ditë më para kësaj.

Përse ishte ai dyfish me nerva të cytura?

Sepse kish harruar dhe sepse e mbante mënd që dy herë e kish kujtuar veten të mos harronte.

Cilat ishin pra rrugëdaljet e kësaj dysheje, me paramendim (përkatësisht) dhe jo i kujdesshëm, pa kyç?

Të hynin a të mos hynin. Të trokisnin a të mos trokisnin.

Vendimi i Blumit.

Perlë. Ai vendosi këmbët mbi murin e ulët, hipi mbi kangjellat, e ngjeshi kapelën në kokë, mbërtheu duart tek dy pika në nivelin e poshtëm të kangjellave, e zvogëloi gjatësinë e trupit ngadalë nga pesë këmbë e nëntë inç e gjysmë në dy këmbë e dhjetë inç në pjesën e trotuarit dhe e la trupin të lëvizte lirshëm në hapësirë duke e shkëputur veten prej kangjellave dhe duke u gërmuqur në parapritje të aktit të rënies.

Ra?

Me të gjithë peshën e njohur të trupit të tij njëqind e pesëdhjetë e tetë librash sipas shkallës averdypua, sikundër e vërtetuar nga makina e graduar për të matur vetë peshën në mënyrë periodike, blerë tek shitoret e Frensis Frodmenit, kimist farmacist në nr. 19 të rrugës Frederik, në pjesën veriore, në festën e fundit të Ngritjes në qiell, që do të thotë ditën e dymbëdhjetë të majit të vitit perishtup një mijë e nëntëqind e katër të erës së krishterë (pesë mijë e gjashtë qind e gjashtëdhjetë e katër sipas hebrenjve, një mijë e treqind e njëzetë e dy sipas muhamedanëve), numri i artë 5, pakti 13, cikli diellor 9, germat dominikane C B, përcaktimi romak 2, periudha juliane 6617, MXMIV....

Përktheu nga origjinali Idlir Azizi